DMX512 - testery i sprzęt diagnostyczny

Widać więc jak na dłoni, iż nawet jeśli chcemy wykonywać choćby najprostszą diagnostykę sieci, nie obejdziemy się bez specjalnych, dedykowanych do tego narzędzi. Już samo to oznacza, że nie są one najtańsze - w przeciwieństwie do powszechnie stosowanych i ogólnie dostępnych mierników sygnałów analogowych. Na szczęście testery DMX-owe można podzielić na najprostsze (ale i przystępne cenowo), bardziej zaawansowane (czyli już trochę droższe) i profesjonalne (czytaj - horrendalnie drogie).

Na szczęście na co dzień te ostatnie wcale nie muszą nam być potrzebne, a nawet i te bardziej wyrafinowane też. Często wystarczą proste i relatywnie tanie testery, o nich więc przede wszystkim chciałbym wspomnieć w tym artykule. Napiszę jednak też o tych z drugiej kategorii cenowej i - gwoli kronikarskiego obowiązku - kilka zdań o tych najbardziej zaawansowanych, najdroższych.

ROSTE TESTERY

Na rynku jest sporo takich urządzeń, które w swojej ofercie ma wielu producentów. Przeważnie są one umieszczone w tradycyjnej obudowie złącza XLR, zarówno w formie 3-, jak i 5-pinowej. Wyposażone są w jedną lub dwie jednokolorowe diody LED, lub jedną diodę dwukolorową. Przykładem takiego rozwiązania jest Line Light 5 i Line Light 3 (5 to wersja 5-pinowa, 3 - analogicznie 3-pinowa) firmy Artistic Licence.

Co i jak można za ich pomocą zbadać? Obecność lub brak sygnału DMX: Wpinamy tester do danego wyjścia DMX. Jeśli dioda LED nie świeci, oznacza to brak jakiegokolwiek sygnału DMX na tym wyjściu. Jeśli wepniemy tester na końcu kabla, może to oznaczać zarówno brak "nadawania" sygnału przez źródło (np. konsoletę), jak i uszkodzenie przewodu. Wystarczy wtedy wpiąć tester bezpośrednio do wyjścia urządzenia "nadającego", co pozwoli wyeliminować jedną z tych dwóch ewentualności.

Test na poprawność połączenia pinów 2 i 3: Jak w poprzednim teście wpinamy urządzenie do badanego wyjścia DMX. Jeśli ustawimy wszystkie poziomy kanału na maksimum, powinna świecić dioda zielona. Jeśli wszystkie poziomy będą w pozycji minimum - tester powinien zaświecić na czerwono. W odwrotnym przypadku (poziomy najniższe - zielony, najwyższe - czerwony) zostały zamienione podłączenia pinów 2 i 3, w gnieździe lub przewodzie.

Sprawdzenie poprawności sygnału na wyjściu DMX konsolety: W przypadku uszkodzenia wyjścia konsolety sygnał DMXowy nie będzie się zmieniał. Jeśli więc po podłączeniu testera dioda świeci jednym kolorem - tylko na zielono lub tylko na czerwono - bez migotania i zmiany barwy, wyjście to z dużym prawdopodobieństwem jest uszkodzone lub sygnał wyjściowy jest niewłaściwy.

Poprawny sygnał na wyjściu: Jeśli wszystko jest w porządku, dioda testera będzie z dużą częstotliwością zmieniać swój kolor z zielonego na czerwony i odwrotnie, co wizualnie będzie wyglądało, jakby świeciła na pomarańczowo.

Jak już wspomniałem, cena takich prostych testerów nie jest wygórowana i można je nabyć za kilkaset złotych (100-200), a na rynku wtórnym nawet jeszcze taniej.

Istnieją też nieco bardziej rozbudowane wersje tego typu urządzeń. Rozwiązanie takie, które ma wbudowany mikrokontroler, oferuje niemiecka firma Peperoni-Light pod nazwą Microtest. Urządzenie to testuje wszystkie istotne parametry DMX, jak np. polaryzację, Start Byte, Break Lenght, itp. Rezultaty tych testów prezentowane są za pomocą wielokolorowej diody LED.

TESTERY NIECO BARDZIEJ ROZBUDOWANE

Drugą kategorię urządzeń testujących stanowią testery przenośne, które mają wygląd małych mierników i często wielkość pozwalającą na schowanie ich do kieszeni. Testery tego typu "potrafią" nie tylko odbierać, ale również i nadawać sygnały DMX. Dysponują wyświetlaczami LCD i kilkoma przyciskami, za pomocą których można wybierać odpowiednie funkcje.

Do tej grupy urządzeń diagnostycznych należy np. dość powszechnie stosowany Micro-Scope 3a firmy Artistic Licence. Może on również pracować jako tester ruchomych głów (ma wbudowaną bibliotekę 100 najpopularniejszych urządzeń tego typu) oraz Flicker Finder. Wspomniana biblioteka lamp inteligentnych może być edytowana i rozszerzana za pomocą opcjonalnego oprogramowania na PC-ta. Tester dysponuje również 12 komórkami pamięci do zapisywania gotowych presetów. Micro-Scope może też pracować jako booster sygnału DMX - sygnał, który doń dociera jest wzmacniany i dzięki wbudowanemu wyjściu DMX może być przesyłany dalej.

Podobne funkcje, jak Micro-Scope, oferuje też tester DMX microTech, produkowany przez Interactive Technologies. Jest nieco bardziej przystępny cenowo od Micro-Scope’a, ale jego minusem jest mocno uproszczony wyświetlacz - trzycyfrowy, segmentowy zamiast tekstowego LCD.

Aby nabyć urządzenia z tej kategorii trzeba nieco głębiej sięgnąć do kieszeni, gdyż ich cena jest już trzycyfrowa (w dolarach), tj. w granicach 300-600 dolarów.

KATEGORIA NAJWYŻSZA

To już urządzenia z najwyższej półki, tak cenowej, jak i pod względem oferowanych możliwości i funkcji. Mogą one przyjmować formę małej walizeczki, rozbudowanego "kalkulatora" lub też, jak prezentowany na zdjęciu Espion2 uznanego producenta m.in. followspotów firmę Robert Juliat, wyglądający jak D.I.-box. Ceny tych urządzeń są niemałe, raczej powyżej niż poniżej 1.000 dolarów.

Nie podejmuję się tu przedstawiać ich funkcji i obsługi, gdyż ich instrukcje użytkowania to naprawdę spore "tomiska". Inna sprawa, że w znakomitej większości przypadków - i to do tego jeszcze w naszych realiach - wystarczające będą te prostsze testery. Takie rozbudowane "multitestery" na pewno będą pomocne przy dużych stałych instalacjach oświetleniowych - w hotelach, muzeach, dużych ośrodkach kultury - ale póki co w Polsce tak dużych i tak bogato wyposażonych hoteli czy muzeów jest niewiele i raczej nie ma się co spodziewać lawinowego ich powstawania.

INNE

Są również testery przystosowane do pracy w sieciach z protokołem RDM (tutaj "zwykłym" testerem DMX-owym niewiele zdziałamy). Również z racji tego, że systemy oświetleniowe coraz częstej wykorzystują sieć Ethernet (np. Art-Net), przydatne mogą też być testery Ethernetowe. Tych jest naprawdę spora liczba na rynku i wystarczy popytać znajomego informatyka albo "sieciowca", aby doradził nam, na co zwrócić uwagę przy wyborze tego typu urządzenia.

Jacek Sitarski

---

Przy przygotowaniu artykułu autor korzystał m.in. z książki "Practical DMX" Nicka Mobsby’ego.