X4L - wzmacniacz z DSP z serii X
Biznes „nagłośnieniowy” – w porównaniu z innymi dziedzinami techniki (np. przemysłem samochodowym, czy ...
Na niedostatek producentów systemów nagłośnieniowych ostatnimi czasy bynajmniej narzekać nie możemy. Wystarczy przejść się po halach wystawowych np. targów Prolight + Sound, aby zobaczyć, że oferta tego typu urządzeń jest ogromna.
Nawet jeśli pominiemy producentów reprezentujących Daleki Wschód i skupimy się tylko na firmach europejskich i amerykańskich, zbierze nam się całkiem sporę „stadko”.
Czy na tym mocno już zatłoczonym rynku jest jeszcze miejsce dla nowych firm? Widocznie tak, skoro – pomimo tej niemałej konkurencji – pojawiają się wciąż nowi producenci. Jednym z nich jest amerykańska firma, która powstała raptem 5 lat temu i przez ten czas zdążyła już sporo namieszać na tym, bądź co bądź niszowym (w porównaniu np. do samochodowego czy telekomunikacyjnego) rynku, jakim są profesjonalne systemy nagłośnieniowe. Mowa o VUE Audiotechnik, którego przedstawicielem w Polsce od niedawna jest sopocka firma Mega Music. I właśnie za jej przyczyną w październiku mieliśmy okazję zapoznać się, przekrojowo, z ofertą amerykańskiego producenta.
Wydarzenie miało miejsce w Łodzi, w Klubie Wytwórnia, 5 października w godzinach popołudniowych. Firmę VUE Audiotechnik reprezentował Dyrektor Zarządzający europejskiego oddziału firmy (VUE Europe), Holger de Buhr, stacjonujący na co dzień w Berlinie. On to po przywitaniu przez prezesa Mega Music, Dariusza Adamowicza, przybyłych uczestników prezentacji, przedstawił historię, filozofię oraz przekrojową ofertę VUE Audiotechnik, skupiając się głównie na sztandarowych rozwiązaniach technologicznych tegoż producenta (rzadko spotykanych w konkurencyjnych produktach). O nich – szczególnie o właściwościach i zaletach przetworników z berylową membraną – piszemy co nieco w oddzielnym artykule w tym numerze, w tym zaś skupimy się na samej firmie i krótkiej prezentacji jej oferty.
Za VUE Audiotechnik stoi dwóch weteranów branży nagłośnieniowej– Ken Berger i Jim Sides. Pierwszy z nich to współzałożyciel i ojciec sukcesu marki Eastern Acoustics Works, czyli EAW (zanim została przejęta przez firmę Mackie), a także osoba, która stała za sukcesem kolejnej firmy z branży audio – tym razem nie producenckiej, a medialnej – portalu Pro Sound Web. Natomiast Jim Sides ostatnio był prezesem europejskiego oddziału Meyer Sound, a także członkiem grona założycieli Apogee Sound. Szefem działu projektowego VUE Audiotechnink jest kolejny weteran branży pro-audio, Michael Adams – przez prawie 40 lat realizator FOH/MON i projektant systemów nagłośnieniowych, który miał swój spory udział w powstaniu systemów VerTec JBL-a oraz WideLine firmy QSC.
VUE Audiotechnik, z siedzibą w San Diego w Kalifornii, gdzie mieszczą się działy projektowy, sprzedaży, marketingu i operacyjny, opiera się na globalnej infrastrukturze badawczo-rozwojowej i produkcyjnej, dzięki parterowi założycielskiemu, niemieckiej firmie Speaker Trade z Solingen oraz należącej do spółki fabryce w Azji, zajmującej się produkcją i rozwijaniem urządzeń VUE (o powierzchni 30 tysięcy metrów kwadratowych).
Prezentując w marcu 2012 roku nową (wtedy) firmę jej CEO, Ken Berger, powiedział: „Współcześni projektanci systemów przesuwają granice wydajności swoich produktów w tempie wykładniczym. Jednocześnie wiele firm produkujących systemy stara się nadążać za tym tempem, dostosowując się do nowoczesnej produkcji, bądź próbuje nawigować przez mroczne wody sprzedaży i przejęć firm. Tworzymy VUE Audiotechnik, aby zaspokoić rosnące zapotrzebowanie dzisiejszego rynku na innowacyjne rozwiązania, zaawansowaną technologię i globalną produkcję. Ale jeszcze bardziej VUE jest powrotem do długoterminowych relacji i wyjątkowej obsługi. Są to wartości, z którymi rozpoczynaliśmy rozwijanie naszej branży dziesięciolecia temu, a teraz jest czas na powrót do tych zasad”.
I na tym właśnie polega filozofia firmy. Dzięki testom systemów „w boju” oraz najnowszym technologiom inżynierowie VUE pracują nad ulepszeniem każdego aspektu systemu głośnikowego, poczynając od jego odpowiedzi impulsowej, poprzez linearyzację charakterystyk amplitudowej i fazowej, na wydajności systemu i – idącym za tym – zwiększeniem zasięgu kończąc. Aby zapewnić niezmienność parametrów systemu podczas trwania całego wydarzenia, które system obsługuje – szczególnie w niekorzystnych warunkach – systemy VUE Audio poddawane są rygorystycznym testom, wykonywanym z użyciem sygnałów o dużych poziomach i mocach. VUE Audiotechnik stara się ulepszać każdy aspekt projektowania systemów głośnikowych i nie obawia „wychodzić przed szereg”, czyli myśleć poza utartymi schematami, aby osiągnąć jak najlepszy rezultat.
VUE Audiotechnik opiera swoje produkty na kilku kluczowych dla niej technologiach, które próżno szukać w produktach konkurencji. Jak wspomniałem, nieco szerzej o niektórych z nich piszemy w oddzielnym artykule, w tym miejscu więc tylko je zasygnalizujemy.
Pierwsza z nich to technologia zwana „Acoustic Linearity”, zaimplementowana we wszystkich produktach VUE Audiotechnik z serii al-Class. Producent publikuje na swojej stronie internetowej dokument (White Paper) opisujący szczegółowo, w jaki sposób systemy al-Class osiągają spójną sygnaturę akustyczną, niezależnie od wybranych elementów. Ponadto dokument ten obejmuje wszystkie aspekty inżynierii systemów, w tym projektowanie hornów, technologię przetworników, integrację ze wzmacniaczami i processingiem DSP, platformę VLF, oprogramowanie sterujące, formowanie wiązki dźwięku oraz metody podwieszania. Inną technologią, którą znajdziemy w urządzeniach wyższych serii, jest „Truextent Beryllium”, czyli rozwiązanie technologiczne oparte na driverach z berylową membraną. O tym zagadnieniu właśnie piszemy w artykule na stronie 54.
Kolejna technologia, będąca „wizytówką” VUE Audiotechnik, nosi nazwę Active Compliance Management (w skrócie ACM). ACM to opatentowana, unikalna technologia hybrydowa, która łączy atrybuty urządzenia głośnikowego niskotonowego z promieniowaniem bezpośrednim i układu pasmowo-przepustowego, dając w efekcie zmniejszenie zniekształceń i poszerzenie pasma, przy jednoczesnym zmniejszeniu rozmiaru obudowy.
Technologia ACM wykorzystuje konfigurację hybrydową, w której dwa głośniki niskotonowe pracują w obudowie we wspólnej komorze. Jeden z nich promieniuje bezpośrednio, zaś drugi jest ustawiony pod kątem 90 stopni w stosunku do pierwszego, emitując fale akustyczne do komory z wylotem bass-reflex (układ pasmowo-przepustowy IV rzędu). Każdy głośnik jest zasilany z osobnego wzmacniacza i sterowany własnym DSP. To połączenie fizyki i obróbki sygnału w procesorze DSP daje w efekcie istotne poszerzenie odtwarzanego pasma w porównaniu z tradycyjnymi konstrukcjami (dzięki sumowaniu emisji bezpośredniej i bandpassowej), charakteryzując się jednocześnie płaskim przebiegiem fazy i niewielkimi zniekształceniami, zajmując przy tym mniejszą obudowę.
To nie jedyne, w zasadzie niespotykane nigdzie indziej, rozwiązanie dotyczące zestawów niskotonowych. Oprócz technologii ACM VUE Audiotechnik wykorzystał i rozwinął znaną już wcześniej technikę układów izobarycznych (Isobaric Subwoofer Design). O tym, co to za układy, jak w teorii wygląda układ izobaryczny oraz jak VUE Audiotechnik rozwiązał ten problem praktycznie będziecie mogli przeczytać w jednym z najbliższych numerów.
Ostatnia technologia, jaką „chwali” się VUE Audiotechnik (i całkiem słusznie), zwie się VUEPoint Beam Steering. VUEPoint to nowy, innowacyjny proces optymalizacji systemu, który umożliwia sterowanie wiązką dźwięku praktycznie w każdym mainstreamowym systemie typu line array. Proces VUEPoint opiera się na standardowych w branży audio narzędziach do modelowania i optymalizacji akustycznej, opracowanych przez ekspertów z AFMG Technologies. Narzędzia te są połączone z wydajną obliczeniowo architekturą DSP firmy VUE i oprogramowaniem sterującym SystemVUE, dając w efekcie możliwość cyfrowej optymalizacji pokrycia dźwiękiem przez dowolny system line array VUE Audiotechnik, w dowolnym środowisku. Dzięki temu można zarówno uzyskać bardziej wyrównane pokrycie dźwiękiem w obszarze nagłaśnianym, jak i – dodatkowo – znacząco obniżyć poziom ciśnienia akustycznego za systemem, czyli na scenie (jeśli mamy takie życzenie).
Co najważniejsze, systemy VUE Audiotechnik są zgodne z VUEPoint. Nie ma potrzeby wymieniania kart ani modernizowania sprzętu. Istniejąca architektura DSP i oprogramowanie SystemVUE do zarządzania systemem są już przystosowane do spełnienia wszystkich wymagań procesu VUEPoint.
Po tym krótkim przeglądzie technologii stosowanych w produktach VUE Audiotechnik czas przejść do przeglądu tychże produktów. Z konieczności i ograniczeń „terenowych” będzie to również bardzo pobieżny „przelot” nad seriami produktów i ich najważniejszymi przedstawicielami. Mamy jednak nadzieję, że w najbliższej przyszłości będziemy mieć okazję przyjrzeć się niektórym z nich znacznie bliżej i dogłębniej.
Oferta VUE Audiotechnik obejmuje 5 serii urządzeń głośnikowych (w tym jedną systemów line array), serię sieciowych wzmacniaczy z DSP VUEDrive oraz wspominane już oprogramowanie do zdalnej kontroli systemów nagłośnieniowych, SystemVUE.
To „flagowa” seria klasycznych (typu point source) zestawów głośnikowych VUE Audiotechnik klasy ultra-premium (co niestety ma też swoje odzwierciedlenie w ich cenie). Podczas jej projektowania zespół inżynierski VUE ponownie przeanalizował każdy aspekt równań opisujących pracę głośnika i zastosował zaawansowane technologie, aby uzyskać bardziej spójną całość. Poczynając od przetworników, poprzez obudowy i elektronikę, na materiałach, z których wykonane są membrany głośników i elementy ich zawieszeń kończąc – każdy z tych elementów serii h-Class został zoptymalizowany, aby zapewnić możliwe najlepszą wierność odtwarzanych dźwięków, klarowność i wysoki SPL.
W skład serii wchodzą zestawy szerokopasmowe i subwoofery (w technologii ACM) z wbudowanymi końcówkami mocy i DSP, a także monitory sceniczne. Zarówno zestawy szerokopasmowe, jak i monitory wyposażone są w drivery z berylową membraną. Tych pierwszych jest 5 – poczynając od najmniejszego h-5 (opartego na dwóch niskotonowych przetwornikach 5-calowych), o dyspersji horyzontalnej aż 120 stopni, poprzez h-8 (z 8-calowym przetwornikiem dysponującym potężną 3-calową cewką) i h-208 (z dwoma takimi głośnikami, jak w h-8), na największych h-12 (głośnik 12” z cewką 4”) i h-15 (15”, cewka 4”) kończąc. Ostatnie dwa zestawy występują w dwóch wersjach różniących się dyspersją – z literką W na końcu (wide – 100 x 50 stopni) i literką N (narrow – 60 x 40 stopni).
Serię uzupełniają dwa monitory (jako jedyne w serii bez wbudowanych wzmacniaczy) – hm-112 z jednym głośnikiem 12” (cewka 4”), i hm-212 z dwoma takimi przetwornikami, uzupełnionymi neodymowym driverem z berylową membraną i 4-calową cewką – oraz 4 subbasy. Dzięki wykorzystaniu technologii ACM udało się uzyskać bardzo kompaktowe rozmiary tych subów, przy całkiem sporych mocach. Najmniejszy subbas z rodziny h-Class to zbudowany w oparciu o dwa przetworniki 10-calowe hs-20 (każdy głośnik zasilany mocą 500 W AES, co pozwala na wygenerowanie szczytowego poziomu ciśnienia akustycznego 135 dB w półsferze, w odległości 1 m). Co ciekawe, ten maluch pracuje efektywnie już od 40 Hz (-3 dB)! Jego więksi bracia to hs-25 (dwa głośniki 15”, 2 x 830 W, 141 dB max. SPL w odl. 1 m, 32-169 Hz), hs-28 (2 x 18”, 2 x 830 W, 133 dB max SPL w odl. 1 m, 35-80 Hz) i 127-kilogramowy hs-221, który ma na pokładzie dwa przetworniki o średnicy 21”, każdy zasilany 1.000 W mocy AES, co pozwala uzyskać w szczycie aż 149 dB w odległości 1 m (w półsferze, 143 dB w polu swobodnym). Co ważniejsze, w trybie ELF subbas ten pracuje już od 25 Hz (-3 dB)!
Seria al-Class to zestawy typu line array z technologią CST (Continuous Source Topology), w skład której wchodzą 3 moduły o różnych wielkościach i dwa subbasy z możliwością ich podwieszania.
al-Classowe „line arraye” to subkompaktowy al-4, oparty na dwóch 4-calowych głośnikach neodymowych z kewlarową membraną, uzupełnionych neodymowym driverem ciśnieniowym (oczywiście z berylową membraną),
kompaktowy al-8 na dwóch 8-calowych głośnikach LF, czterech 4-calowych MF i dwóch 1-calowych driverach z membraną berylową, oraz największy al-12, zbudowany w oparciu o dwa przetworniki niskotonowe o średnicy 12”, sześć 4-calowych MF i dwa 3-calowe drivery ciśnieniowe z membraną berylową.
Dwa wspomniane subwoofery to dedykowany do systemu al-4 niskotonowy podwieszany zestaw głośnikowy al-4SB, wyposażony w dwa 15-calowe głośniki neodymowe w układzie izobarycznym, zasilane mocą 800 W, który pracuje w paśmie 45-200 Hz (-2,5 dB).
Zestawy te mogą być podwieszane wraz z modułami al-4, także – dzięki specjalnej ramie – w dwurzędowym układzie end-fired. Drugi subbas z serii al-Class to dedykowany do współpracy z systemem al-8 zestaw głośnikowy al-8SB, zbudowany w oparciu o pojedynczy głośnik o średnicy 18” z 4-calową cewką w obudowie bass-reflex, zasilany mocą ciągłą 1.000 W.
Subbas ten można zarówno podwieszać we wspólnym gronie z modułami al-8, jak również stackować (w tym także w układzie kardioidalnym).
Wszystkie składniki serii al-Class zasilane są z zewnętrznych wzmacniaczy systemu VUEDrive – żaden z nich nie ma wbudowanych końcówek mocy.
Wspomniana zaś wyżej technologia CST umożliwia budowanie niemalże „bezszwowo” hybrydowych klastrów złożonych z różnych modułów serii al-Class – al-12, al-8 i al-4 – w celu uzyskania wymaganego pokrycia w płaszczyźnie wertykalnej za pomocą gron o mniejszej wadze i rozmiarze.
To seria pasywnych zestawów głośnikowych – 4 szerokopasmowych i 3 niskotonowych – przeznaczona do profesjonalnych zastosowań, jednakże zarówno cenowo, jak i technologicznie z niższej półki niż zestawy serii h-Class. Innymi słowy, zestawy z serii a-Class oferują dobry stosunek jakości do ceny.
Cztery zestawy szerokopasmowe to 8-calowy a-8, 10-calowy a-10, 12-calowy a-12 i 15-calowy a-15 – dwa pierwsze z 1-calowym driverem (cewka 1,4”), zaś dwa pozostałe z driverem o wylocie 1,4” (z cewką o średnicy 3”) – są to drivery z „klasyczną” membraną, nie berylową. Wszystkie charakteryzują się dyspersją 70 x 55 stopni i pasmem do 20 kHz (a-8 i a-10) i do 18 kHz (a-12 i a-15), oraz od 75 Hz w przypadku a-8 i od 55 Hz w zestawie a-15. Modele a-12 i a-15 mogą pracować zarówno w trybie pasywnym (z wykorzystaniem wbudowanej zwrotnicy), jak w bi-amp (z podziałem pasma w zewnętrznym crossoverze). Zestawy szerokopasmowe są wielofunkcyjne – można ich używać jako autonomiczne systemy nagłośnieniowe (zainstalowane na statywie, postawione na ziemi/scenie lub podwieszone), satelity współpracujące z subbasem, składniki większego systemu (frontfille, sidefille, dogłośnienia stref) lub jako monitory sceniczne.
Serię a-Class uzupełniają trzy subwoofery – as-115 z pojedynczym ferrytowym głośnikiem 15-calowym (cewka 4”) w obudowie bass-reflex, as-215 oparty na dwóch takich samych przetwornikach 15-calowych, jak w as-115 (również w obudowie bass-reflex), oraz as-418 wyposażony w 4 ferrytowe głośniki 18-calowe w układzie izobarycznym.
to zestawy głośnikowe – szerokopasmowe oraz niskotonowe – dedykowane do instalacji stałych, wyposażone w obudowy z kompozytu drewnianego. Wszystkie dostępne są w wersji pasywnej, jak i z wbudowanymi końcówkami mocy.
Modele szerokopasmowe to kompaktowy i-4.5 (4,5-calowy woofer z membraną poliuretanową plus 1-calowy driver neodymowy), i-2x4.5 (dwa przetworniki 4,5” plus driver 1”, w układzie D’Appolito) oraz i-6 (6,5” plus driver 1”) i i-8 (8” plus 1-calowy driver). Ciekawostką jest, że największy i-8 gra już od 60 Hz (-3 dB), zaś pasmo „malucha” i-4.5 rozpoczyna się już od 100 Hz (również -3 dB).
Serię i-Class uzupełniają 4 subwoofery – kompaktowy is-26 (2 głośniki 6,5”), is-12 (pojedynczy głośnik o średnicy 12”), is-15 (z głośnikiem 15-calowym) oraz is-18 (pojedynczy przetwornik 18”).
Zestawy głośnikowe i-Class dedykowane są do zastosowań w restauracjach i kawiarniach, barach i pubach, kościołach i domach modlitwy, dworcach kolejowych i portach lotniczych, hotelach, salach konferencyjnych i innych tego typu obiektach.
Seria e-Class to najnowsze dziecko VUE Audiotechnik, dlatego też – póki co – w jej skład wchodzą tylko dwa zestawy głośnikowe: jeden szerokopasmowy i jeden niskotonowy. Z założenia urządzenia tej serii mają być dedykowane do specjalnych zastosowań instalacyjnych, tam gdzie liczy się przede wszystkim dyskrecja wizualna (np. w obiektach zabytkowych), przy zachowaniu wysokiej jakości odtwarzanego dźwięku. W połączeniu z elektroniką VUEDrive urządzenia serii e-Class zapewniają audiofilską jakość i poziomy dźwięku, jak w profesjonalnych systemach nagłośnieniowych, z niewielkich, nierzucających się w oczy zestawów głośnikowych.
Pierwszym członkiem tej nowej rodziny jest naścienny zestaw szerokopasmowy e-352 Nano – już dostępny – który poprzedza zapowiedziany już (ale jeszcze nie będący w sprzedaży) subwoofer es-296ACM, wyposażony w dwa eliptyczne głośniki 15 x 23 cm. Zbudowany w oparciu o dwa 3,5-calowe neodymowe głośniki niskotonowe, uzupełnione 1-calowym driverem z berylową membraną, e-352 Nano pracuje w paśmie od 120 Hz, produkując maksymalnie 124 dB (w szczycie, zasilany mocą 120 W AES). Zestaw zamknięty jest w eleganckiej obudowie odlewanej z aluminium.
VUEDrive System Engines to dedykowane do pasywnych zestawów głośnikowych kompleksowe rozwiązanie sieciowe, dostarczające odpowiednio obrobiony w 64-bitowym procesorze DSP i wzmocniony za pomocą wzmacniaczy klasy D sygnał, które zapewnia uzyskanie optymalnej wydajności systemów głośnikowych VUE. Seria składa się z trzech modeli w obudowie 2U – V4 (2 wej/4 wyj), V6 (2 wej/6 wyj) i V3 (1 wej/3 wyj). Modele V4 i V6 dostępne są zarówno w wersji touringowej (z wyświetlaczem LCD na panelu czołowym), jak i instalacyjnej (bez LCD). Urządzenia serii VUEDrive opierają się na rozwiązaniach technologicznych znanych w branży firm – AllDSP i Pascal.
To – jak napisałem wyżej – z konieczności bardzo powierzchowny przegląd produktów będących w ofercie firmy VUE Audiotechnik i stosowanych w nich technologii. Więcej informacji o produktach i technologiach można uzyskać u polskiego przedstawiciela VUE Audiotechnik, w firmie Mega Music, a także odwiedzając stronę internetową producenta www.vueaudio.com. Mamy też nadzieję, że część z zaprezentowanych w Łodzi (oraz w tym artykule) urządzeń będziemy mogli osobiście przetestować i podzielić się z Wami, Szanowni Czytelnicy, wrażeniami i wynikami tych testów.
Piotr Sadłoń
Więcej informacji o firmie VUE Audiotechnik i jej ofercie można uzyskać w firmie Mega Music: www.pro.megamusic.pl.