TOA M-9000M2 - instalacyjny mikser cyfrowy

WYGLĄD I DANE TECHNICZNE

Zgodnie z przyjętą metodologią, najpierw zapoznam Was pokrótce z wyglądem zewnętrznym bohatera naszej prezentacji. A zatem jest to mikser matrycowy, zamknięty w obudowie o wysokości 2U, przystosowanej do montażu w raku, o ile zostały do niej przykręcone niezbędne uchwyty.

Również i w tym przypadku, jak już wspominałem przy okazji prezentacji innego miksera TOA, D-901, mamy do czynienia z bardzo eleganckim wzoictwem. Przednią płytę wykonano ze szczotkowanego aluminium, zaś całość ma kolor czay. Umieszczono na niej wszelkie regulatory i elementy sterowania, wraz ze sporym wyświetlaczem. Funkcjonalnie i ładnie.

Pewną niespodzianką było dla mnie stwierdzenie, że producent określa M-9000M2 nie jako mikser, a przedwzmacniacz. Informuje bowiem o tym umieszczona na spodzie obudowy etykieta. O co więc chodzi? Z tą wątpliwością zwróciłem się do znanego Wam już z moich artykułów Krzysztofa Młudzika z polskiego oddziału TOA, któremu zresztą chciałbym serdecznie podziękować za ogromną pomoc w napisaniu niniejszego artykułu.

Otrzymałem odpowiedź następującej treści: "Jeśli chodzi o etykietę, to faktycznie jest ona dość myląca. Być może centrala w Japonii postanowiła nazwać to urządzenie przedwzmacniaczem dlatego, że urządzenie oferuje znacznie mniejszą funkcjonalność w zakresie obróbki audio, niż jego więksi kuzyni, jak D-2008. Jednak jeśli zauważymy, że M-9000M2 ma przedwzmacniacze mikrofonowe, zasilanie Phantom, 10-punktowy korektor, filtry, z których zrobimy crossover, oraz 8 szyn audio, do których można kierować różne miksy (każdy punkt krosowy matrycy ma własny FADER), to ciężko nie nazwać tego urządzenia mikserem (zwłaszcza w polskich realiach, gdzie jako preamp w pierwszym momencie wyobrażamy sobie całkowicie inne urządzenie)".

A zatem okazuje się, że tak po prawdzie cała kwestia sprowadza się do nomenklatury.

CHARAKTERYSTYKA URZĄDZENIA

M-9000M2 to najnowszy produkt z rodziny rackowych mikserów audio firmy TOA. Podobnie jak jego poprzednik - znany na rynku M-9000 - zaprojektowano go z myślą o zastosowaniach Public Address, gdzie zachodzi potrzeba częstej rekonfiguracji głównej matrycy sygnałów systemu, tj. dla pomieszczeń multimedialnych, sal konferencyjnych, hoteli czy restauracji. Model M2 wzbogacono o szereg nowych funkcji, a także znacznie rozbudowano interfejs sterowania. Tym samym ma on wszelkie szanse ku temu, by powtórzyć sukces komercyjny swojego poprzednika.

Podobnie jak większość urządzeń marki TOA, mikser M-9000M2 ma budowę modułową. W panelu tylnym urządzenia znajduje się 8 slotów, które można wykorzystać do instalacji modułów - zarówno audio, jak i sterujących, a tym samym konfigurować urządzenie zgodnie z aktualnymi potrzebami. Widać tu więc wyraźnie, że TOA stawia na elastyczność.

Oprócz slotów modułowych na tylnym panelu znajdziemy interfejs sterowania w postaci kostki typu Euro-block, zawierającej typowe dla urządzeń instalacyjnych beznapięciowe styki zwarciowe oraz wyjścia typu otwarty kolektor. Można je wykorzystywać do wysterowania urządzeń zewnętrznych bądź sterowania konfiguracją M-9000M2 z zewnątrz.

Mikser wyposażono też w port szeregowy RS-232C, który umożliwia zdalne sterowanie nim z poziomu komputera albo sterownika typu AMX/Crestron. Jednak, tak jak w przypadku opisywanego niedawno miksera D-901, chciałbym wyrazić swoje zdziwienie faktem, iż TOA z jakichś przyczyn unika implementacji portu USB, który - z racji tego, że coraz mniej komputerów przenośnych wyposażonych jest w interfejs RS-232 - znacznie ułatwiałby pracę integratora instalacji nagłośnieniowej. Coś w tym musi być…

M-9000M2 może być rozbudowany do maksymalnej konfiguracji 8 wejść oraz 8 wyjść analogowego sygnału audio. Dostępne są 2 typy modułów wejściowych. Moduł liniowy D-001R wyposażony jest w 2 pary wejść niesymetrycznych, na złączach RCA. Służy on domyślnie do podłączania takich urządzeń jak odtwarzacze CD/mp3 czy też odbioiki FM.

Oprócz tego dostępny jest moduł mikrofonowoliniowy D-001T, który wyposażono w parę wejść symetrycznych w postaci złącz typu Phoenix. Moduł jest w stanie dostarczać zasilanie fantomowe +24V DC, co oznacza możliwość korzystania także z mikrofonów pojemnościowych. Czułość wejść można natomiast regulować w zakresie od -60 do -10 dBV. Modułem wyjściowym jest T-001T - oferuje on parę symetrycznych wyjść liniowych typu Phoenix.

Trzeba także wspomnieć o bardzo istotnej sprawie, a mianowicie o tym, że wszystkie moduły z analogowymi złączami sygnałowymi wyposażone są we własne procesory DSP. Po części temat ten poruszył już Krzysztof w swojej odpowiedzi, którą zacytowałem. Tytułem więc jej rozszerzenia dodam tylko, że procesory te realizują funkcje 10-pasmowego korektora parametrycznego, filtrów góo- i dolnoprzepustowych, regulatora poziomu, linii opóźniającej 40 milisekund (tylko wyjścia), a także kompresora. Powyższy zestaw funkcji powinien być wystarczający dla większości aplikacji Public Address.

To jednak nie wszystko. M-9000M2 możemy wyposażyć także w moduły sterujące oraz funkcyjne. Wśród tych modułów wskazać można AN-001T oraz ZP-001T. Pierwszy z nich umożliwia podłączenie dwóch mikrofonów referencyjnych do systemu. Do czego mogą się one przydać? Będą one służyły do pomiaru poziomu ciśnienia akustycznego w nagłaśnianej strefie oraz regulacji poziomu wyjściowego miksera, tak aby utrzymać ten poziom w zadanym zakresie. Funkcja jest o tyle ciekawa, iż pozwala na automatyczną kontrolę głośności w pomieszczeniach takich jak np. restauracje, bez potrzeby angażowania personelu w obsługę urządzenia.

Drugi z modułów - ZP-001T - stanowi całkowicie odmienny przypadek. Jest to w zasadzie interfejs umożliwiający podłączenie centralki PABX do M-9000M2. Wskutek tego połączenia poszczególne wyjścia miksera mogą zostać "wydzwonione" z systemu telefonii wewnętrznej, zainstalowanego w budynku. Umożliwia to rozgłaszanie priorytetowych komunikatów za pomocą aparatu telefonicznego. Funkcja z pewnością znajdzie swoje zastosowanie w radiowęzłowych nagłośnieniach zakładów pracy czy też obiektów użyteczności publicznej.

Wskazane wyżej moduły to tylko dwa przykłady. Łącznie dostępnych jest ich aż osiem, o zróżnicowanej funkcjonalności. Warto też napomknąć o tym, że system obejmuje także specjalny mikrofon AN-9001, dzięki któremu mierzony może być poziom hałasu tła i kompensowany poprzez automatyczne zwiększenie poziomu sygnału wyjściowego.

MATRYCA

Unikalną cechą miksera M-9000M2 jest wielopoziomowa matryca audio z obsługą 3 poziomów priorytetów. Na poziomie zerowym M-9000M2 funkcjonuje jak tradycyjny mikser audio, który dystrybuuje poszczególne miksy sygnałów wejściowych do kanałów wyjściowych. Pozostałe poziomy umożliwiają realizację priorytetowych audycji muzycznych oraz nadawanie komunikatów głosowych.

W ramach każdego z tych trzech poziomów użytkownik może określić sposób zachowania się urządzenia wobec sygnałów o tym samym priorytecie. Domyślnie są one miksowane, można jednak zablokować możliwość nadawania wszelkich audycji o tym samym lub niższym priorytecie do wybranego kanału wyjściowego podczas nadawania komunikatu głosowego.

Poprzez umiejętne wykorzystanie trybów FIFO, LIFO oraz MIX można stworzyć rozbudowaną strukturę nadawania komunikatów. Pierwszy, czyli FIFO (ang. First In First Out), polega na tym, że priorytet przyznawany jest wejściu, na którym sygnał pojawił się jako pierwszy. W trybie LIFO (Last In First Out) z kolei priorytetowym staje się sygnał z wejścia, na którym pojawił się on jako na ostatnim. Trzeci tryb to MIX. W tym przypadku wszystkie sygnały są miksowane i transmitowane jednocześnie.

Zastanowił mnie jeszcze jeden element - dwa złącza PRE AMP OUT na tylnym panelu. Zacząłem zachodzić w głowę, gdzie są wejścia, skoro są wyjścia. Tę niejasność także postanowiłem wyjaśnić u Krzysztofa. Wygląda to więc tak, że inżynierowie z TOA uznali, iż użytkownik może chcieć mieć do dyspozycji wejścia różnego typu, a więc moduły wejściowe wybierze sobie sam.

Jednocześnie przyjęto założenie, że zawsze będą mu potrzebne co najmniej dwa wyjścia. Urządzenie skonfigurowano więc tak, że można je wyposażyć w osiem wejść (wszystkie w postaci modułów) i tyleż wyjść audio (dwa wbudowane plus te w postaci kart). Tym sposobem, aby otrzymać matrycę 8x8, należy zainstalować siedem modułów, a jeden slot pozostaje wolny i można go przeznaczyć na instalację modułu specjalnego lub sterującego. Proste i pomysłowe, prawda?

STEROWANIE

Wszelkimi funkcjami M-9000M2 możemy sterować za pomocą regulatorów wbudowanych w przedni panel urządzenia: zestawu przycisków do poruszania kursorów, selektorów oraz pokręteł. Na szczęście M-9000M2 jest wyposażony w znacznie większy, a co za tym idzie przydatniejszy, wyświetlacz, niż opisywany ostatnio D-901.

Jednak trudno zakładać, iż użytkownik systemu będzie przy każdej potrzebie zmiany poziomu głośności bądź przekierowania audycji audio biegał do szafy ze sprzętem. Dlatego też przewidziano możliwość zdalnego sterowania urządzeniem, nie tylko poprzez wspomniany port RS-232C, ale też przy użyciu dedykowanych sterowników naściennych z serii ZM.

W pierwszym ze wspomnianych przypadków niezbędny nam będzie komputer PC z zainstalowanym oprogramowaniem albo też odpowiedni procesor sterujący, np. populay Crestron. W praktyce wydaje się, iż zastosowanie sterowników ZM podłączonych do miksera poprzez moduł zdalnego sterowania RC-001T jest w zupełności wystarczającym rozwiązaniem.

Pojedynczy M-9000M2 może współpracować z 16 takimi sterownikami jednocześnie, spośród których każdy można indywidualnie adresować i programować. W zależności od modelu sterowniki te wyposażone są w przyciski monostabilne i bistabilne, potencjometry albo kombinacje tych elementów. Mogą one zostać zaprogramowane do realizacji takich funkcji jak przywoływanie scen z pamięci urządzenia, wyciszanie poszczególnych torów audio, regulacja poziomów, a także - co nieczęsto spotykane - aktywowanie bądź dezaktywowanie punktów krosowych w matrycy sygnałów.

Ta ostatnia opcja stwarza ciekawą możliwość zmiany sposobu matrycowania sygnałów, bez konieczności modyfikacji scen. Znaczną zaletą tej funkcji jest brak jej wpływu na nadawanie sygnałów audio w tych kanałach, które nie są przedmiotem zmian.

Bardzo dobrym pomysłem jest też wyposażenie wszystkich przycisków w diody stanu. Co ciekawe, jeśli w systemie znajduje się większa liczba przycisków powodujących wywołanie danego stanu, to wciśnięcie dowolnego z nich powoduje zaświecenie się diody we wszystkich przyciskach powiązanych z wybraną funkcją. Reasumując, wydaje się, iż sterowniki te będą wystarczającym sposobem sterowania dla prostych i średnio rozbudowanych aplikacji.

PODSUMOWANIE

Wygląda na to, że mamy do czynienia z kolejnym, bardzo przemyślanym urządzeniem. I, jak by go nie nazywać - przedwzmacniaczem czy mikserem - z pewnością sprawdzi się znakomicie w zastosowaniach, do których go projektowano. Jest wygodniejszy w obsłudze, niż D-901, choć nadal mi brakuje, choćby opcjonalnego, portu USB. Poza tym trudno wytknąć M-9000M2 jakieś większe wady.

Na koniec chciałbym jeszcze raz bardzo podziękować Krzysztofowi Młudzikowi, Kierownikowi Działu Technicznego TOA Electronics Europe GmbH Sp.z o.o. Oddział w Polsce. Bez jego pomocy, wobec totalnego braku weny, nie dałbym rady dokończyć tego artykułu.

Marek Korbecki

Więcej informacji o testowanym mikserze oraz innych produktach firmy TOA na stronie producenta: www.toaelectronics.com oraz polskiego oddziału: www.toa.pl.