Neutrik XIRIUM X. System transmisji bezprzewodowej

Produkcja firmy jest bardzo szeroka, i tak amatorzy domowych systemów audio, użytkownicy sprzętu profesjonalnego, jak również automatycy przemysłowi wciąż spotkać mogą gniazda z centralnie umieszczoną nazwą firmy.

Co ważne, producent znany jest z wysokiej jakości produktów i dzięki temu cieszy się uznaniem użytkowników. Firma, która się nie rozwija, często znika z rynku bezpowrotnie. Neutrik nie stoi w miejscu, w efekcie tego oddaje w nasze ręce obszey katalog produktów. Technika rozwija się bardzo dynamicznie, a w szczególności dziedziny związane z elektroniką. Stąd i w przypadku tego producenta zdecydowano włączyć się w nurt urządzeń elektronicznych związanych z jego profilem produkcyjnym. Neutrik zajmuje się produkcją związaną z połączeniami, stąd pomysł, aby stworzyć nowatorski system bezprzewodowy, a efektem tego pomysłu był system XIRIUM, zaprezentowany na targach Prolight + Sound we Frankfurcie w 2010 roku.

W ubiegłym roku zaprezentowano następne wcielenie tego systemu bezprzewodowego, noszące nazwę

XIRIUM X

Na podstawowy zestaw XIRIUM X składa się klasycznie nadajnik oraz odbioik. Tak jedno, jak i drugie urządzenie zaprojektowane zostało jako urządzenie stacjonae. Nadajnik i odbioik są do siebie bliźniaczo podobne, wykonane w formie wąskiego prostopadłościanu.

Metalowa obudowa urządzeń polakierowana jest na czay matowy kolor. Nadajnik i odbioik mogą pracować w pozycji poziomej lub pionowej. Na bocznej ściance obudowy umieszczono gniazdo pozwalające zamontować nadajnik lub odbioik na statywie mikrofonowym. W przysłanych do testów urządzeniach zainstalowano jednak koszyki wykonane z blachy stalowej, stanowiące uchwyt akumulatora zasilającego urządzenie – w związku z tym gniazda statywu są pod nimi schowane. Aby się do nich dostać, trzeba odkręcić uchwyty baterii, co uniemożliwia pracę urządzeń zasilanych z akumulatora. Nie uniemożliwia to jednak zainstalowania nadajnika/odbioika na kratownicy czy innej konstrukcji. Służy do tego bolec na koszyku akumulatora, który w połączeniu z zakręcanym uchwytem umożliwia instalację urządzeń na dowolnej rurce, kątowniku czy blacie.

Uchwyt wykonany jest w formie estetycznego imadła, które daje dużo większe możliwości zamocowania niż gniazdo statywu mikrofonowego.

NADAJNIK XTX

Na dolnej ściance obudowy obu urządzeń zainstalowano dwa gniazda. Obydwa wyposażono w gniazdo mini-XLR, stanowiące port zasilania oraz komunikacji urządzeń z komputerem PC. Sygnał wejściowy do nadajnika dostarczany jest za pośrednictwem gniazda typu COMBO, pozwalającego na podłączenie tak wtyku XLR, jak i JACK ¼”. Nadajnik przyjmuje sygnał w bardzo szerokim zakresie poziomów – podłączyć doń można zarówno mikrofon (dynamiczny lub pojemnościowy), instrument (np. gitarę czy bas), jak i sygnał liniowy (z miksera, odtwarzacza, instrumentu klawiszowego itp.).

Na góej ściance nadajnika znajduje się gniazdo anteny nadawczo/odbiorczej, przełącznik kanału i zarazem priorytetu nadajnika, przyciski regulacji czułości wejściowej sygnału audio oraz jeden przycisk służący do konfiguracji połączenia, wyciszania wejścia i monitoringu poziomu sygnału wejściowego. Przyciski wykonane zostały w formie klawiatury foliowej. Dodatkowo znajdziemy tu również dwa mikroprzełączniki przesuwne. Pierwszy z nich pozwala na zmianę rodzaju wejścia, w zależności od źródła sygnału, i jednocześnie stanowi wyłącznik napięcia phantomowego. Drugi przełącza urządzenie w tryb pracy repeatera. Góa ścianka to również miejsce „stacjonowania” dwóch diod LED, które sygnalizują załączenie funkcji MUTE oraz obrazują stan pracy urządzenia.

ODBIORNIK XRX

Odbioik nie jest aż tak „bogato” wyposażony, jak nadajnik, co jest zresztą zgodne z założeniem, że system musi być maksymalnie prosty w obsłudze. Na góej ściance odbioika znajduje się gniazdo anteny nadawczo/odbiorczej, przełącznik kanału odbiorczego, przesuwny przełącznik trybu pracy (jako repeater) oraz dwie diody świecące sygnalizujące połączenia nadajnika z odbioikiem, jak również załączenia trybu repeatera.

Sygnał wyjściowy z odbioika wyprowadzony jest męskim gniazdem XLR.

ZASILANIE I AKCESORIA

Nadajnik i odbioik mogą być zasilane w dwojaki sposób. Klasycznie zasilanie realizowane jest za pośrednictwem zasilaczy wtyczkowych. Drugim rodzajem zasilania jest wykorzystanie dedykowanych akumulatorów NXBP-T-6, składających się z jednej celi litowo-jonowej o niemałej pojemności 6,6 Ah.

Według danych producenta, bateria pozwala na pracę systemu przez około 12 h. Dodatkowo na obudowie akumulatora znajduje się wyświetlacz LCD, na którym wyświetlana jest graficzna oraz liczbowa wartość stanu naładowania. Oprócz podświetlanego wyświetlacza na obudowie akumulatora znajduje się płytka dotykowa, uruchamiająca wyświetlacz oraz załączająca zasilanie urządzeń.

Połączenie akumulatora z urządzeniami odbywa się za pośrednictwem przewodu zakończonego wtykiem mini-XLR z jednej i wtykiem DC z drugiej strony. Normalnie wyświetlacz po dotknięciu płytki podświetlany jest na kolor niebieski. Podczas ładowania akumulatora podświetlanie wyświetlacza stanowi kontrolkę ładowania. Gdy akumulator ładuje się, wyświetlacz świeci na czerwono, zaś po naładowaniu na zielono. Akumulator NXBP-T-6 jest urządzeniem zaawansowanym i potrzebna byłaby instrukcja, której niestety nie znalazłem. Pomimo tego że trochę czasu spędziłem korzystając z systemu XIRIUM X, dalej nie jestem pewny jak przesunąć palcem, aby uruchomić baterie.

System można wyposażyć w anteny kierunkowe, które powinny zwiększyć zasięg działania systemu, kosztem precyzji położenia nadajnika i odbioika. Wykonanie systemu jest bardzo solidne. Od pierwszego kontaktu wiemy, że mamy do czynienia z urządzeniem profesjonalnym, solidnym i odpoym mechanicznie.

OBSŁUGA

Obsługa systemu XIRIUM X w założeniu ma być prosta. Rzeczywiście jest prosta, jednak po przeczytaniu instrukcji obsługi. Sama instrukcja jest zrozumiała, a nastawianie funkcji opisane w prosty i przejrzysty sposób. Niestety nie ma instrukcji w języku polskim, ale już zdążyłem się do tego przyzwyczaić. Rzeczywiście nastawy sprowadzają się do kilku prostych czynności, jednak obsługę nadajnika przeprowadza się w zasadzie jednym przyciskiem i należy poznać sposoby postępowania.

System XIRIUM X pracuje w paśmie 5 GHz, gdzie jest „spokojnie”, tzn. nie ma takiego „gąszczu” wędrujących fal, jak w paśmie 2,4 GHz (wszelakie Wi-Fi oraz coraz częściej mikrofonowe systemy bezprzewodowe). Dodatkowo nadajnik można przełączać pomiędzy jedno z czterech pasm. Połączenie (synchronizacja) nadajnika z odbioikiem zajmuje około 3 sekund i po załączeniu odbioika odbywa się automatycznie. Na początku pracy systemu należy uruchomić funkcję „link” nadajnika, co pozwala na automatyczne wybranie przez nadajnik niezakłóconej częstotliwości pracy.

XIRIUM X jest systemem cyfrowym o krótkiej latencji, równej 3 ms. Oprócz unikalnej częstotliwości pracy, systemu cyfrowego przetwarzania o częstotliwości próbkowania 48 kHz, transmisji sygnału bez kompresji (pełna dynamika) i formy „walkie talkie”, system daje dodatkowe możliwości, niespotykane w innych systemach bezprzewodowych.

Wcześniej użyłem określenia „antena nadawczo/odbiorcza” oraz „funkcja repeatera”. Nie jest to pomyłka, bowiem tak nadajnik, jak i odbioik może zarówno nadawać, jak i odbierać sygnał. Nadajnik master nadaje sygnał, który może odbierać dowolna liczba odbioików. W związku z pracą systemu na częstotliwościach gigahercowych można spodziewać się dużej wrażliwości na ewentualne przeszkody. Lekarstwem na to jest wykorzystanie nadajnika bądź odbioika jako repeater, uruchamiając w nim funkcję o tej nazwie. Pozwala to przesyłać sygnał z nadajnika do odbioika lub innego nadajnika pracującego jako repeater, który transmituje odebrany sygnał bez jakiejkolwiek jego zmiany. Dzięki temu można przesyłać sygnału na duże odległości lub omijać przeszkody, jak ściany, narożniki ścian itp. Wykorzystując funkcję „repeater” oraz dysponując dwoma odbioikami można też skonfigurować system do pracy jako „true diversity” – w takim przypadku odbioik będzie odbierał sygnał zarówno bezpośrednio z nadajnika, jak i poprzez repeater. W zależności od jakości sygnału odbioik automatycznie wybierze to źródło sygnału, które daje „pewniejsze” połączenie (dokładnie tak, jak to działa w systemach true diversity).

Poziom atrakcyjności systemu zależy w zasadzie od liczby posiadanych komponentów. W obrębie jednego systemu mogą pracować maksymalnie cztery nadajniki, z czego jeden w konfiguracji master i trzy slave. Żeby odebrać sygnały ze wszystkich czterech nadajników, potrzebne są oczywiście co najmniej cztery odbioiki – można wtedy wysyłać cztery źródła sygnału jednym kanałem nadajnika master.

System uzupełniony jest przez oprogramowanie kontrolno-konfiguracyjne na komputer PC. Pozwala ono na dokonanie zmian nastaw nadajnika oraz kontrolę statusu odbioika i pomiar odbieranego sygnału RF.

W praktyce urządzenia konfigurują oraz łączą się ze sobą bez jakiegokolwiek problemu. Podobnie bezproblemowe jest połączenie nadajnika i odbioika do komputera PC, za pośrednictwem kabla USB. Sterownik urządzeń instaluje się automatycznie.

Zasięg systemu producent oszacował na aż 500 m. W praktyce sprawdziłem zasięg do odległości 130 m (tyle miałem „czystej” przestrzeni bez przeszkód) i faktycznie na tym dystansie system pracuje stabilnie, trzeba jednak pamiętać iż z racji założeń konstrukcyjnych system ma pracować stacjonaie. Nie jest to klasyczny system, z którym artysta biega po scenie. Spełniając ten warunek XIRIUM X bez problemu działa stabilnie do tych przetestowanych 130 m, a i więcej też raczej dałoby się „wycisnąć” (a czy aż 500 metrów – nie miałem możliwości tego sprawdzić). Owe 130 metrów dotyczy sytuacji gdy nadajnik i odbioik widzą się wzajemnie, i to dosłownie – wszelkie przeszkody na drodze między antenami urządzeń drastycznie zaniżają dystans, na jakim system może pracować.

Przykładem tego jest sytuacja, gdy przesuwając się dokładnie 5 kroków w bok od miejsca, gdzie był stabilny sygnał na dystansie 130 m, w moim (i odbioika) polu widzenia pojawiło się pojedyncze drzewo. To już wystarczyło, aby sygnał RF zanikł. Inny przykład to sytuacja, gdy testowaliśmy system w obszarze, gdzie między nadajnikiem a odbioikiem znajdowały się ściany. O ile „tradycyjne” systemy, tj. pracujące w paśmie UHF, uzyskiwały stabilny sygnał na dystansie 30-50 metrów (a nawet do 100 metrów), a systemy 2,4-gigahercowe pracowały na odległość 20-30 metrów, o tyle w XIRIUM X już między sąsiednimi pomieszczeniami dość istotnie zmniejszał się poziom sygnału radiowego, a gdy pojawiła się jeszcze jedna przeszkoda (ściana lub strop) w odległości niespełna 10 metrów odbioik całkowicie gubił sygnał. Widać więc, jak ważne jest zapewnienie „czystego pola” między nadajnikiem a odbioikiem, gdy chcemy uzyskać duży dystans pracy. Oczywiście zawsze możemy skorzystać z dodatkowego odbioika pracującego jako repeater, ale… no właśnie, to dodatkowe urządzenie, które musimy mieć.

Problem zasięgu można też rozwiązać za pomocą anten kierunkowych, w tym jednak przypadku musimy dość restrykcyjnie trzymać się wytycznych dotyczących wzajemnego ustawienia tych anten lub korzystając z „zaszytych” w nadajnikach i odbioikach funkcji repeater. Sygnał odbierany podczas prób był czysty, zaś wyjście z zasięgu nadajnika wolne od kłopotliwych artefaktów dźwiękowych – sygnał znikał jedynie z nieznacznym szumem.

PODSUMOWANIE

Znany producent złącz Neutrik pokusił się o zaprojektowanie profesjonalnego, wręcz „przemysłowego” systemu bezprzewodowego o nazwie XIRIUM X. Jest on przeznaczony do transmisji sygnałów różnego rodzaju, z małą latencją i zniekształceniami. Koncerty plenerowe, sale wystawiennicze, obiekty sakralne to miejsca, gdzie świetnie sprawdzi się ten system. W przypadkach gdy nie można kuć ścian pod instalacje, a można zastosować aktywne zestawy głośnikowe, XIRIUM uratuje sytuację. W przypadku gdy nie mamy dostępu do zasilania sieciowego, mamy możliwość długotrwałej pracy za pośrednictwem zasilania akumulatorowego. Dzięki zastosowanej technologii możemy dystrybuować sygnał w zasadzie do nieograniczonej liczby lokalizacji. Oprócz niezaprzeczalnych zalet brzmieniowo-funkcjonalnych XIRIUM X jest urządzeniem bardzo solidnie wykonanym, z możliwością łatwego montażu w wybranych miejscach. Nie trafia mi się często urządzenie, którego rozwiązania tak by przypadły mi do gustu, lecz euforię tłumi niepokój o to, że pewnie prosty klasyczny przewód długo jeszcze będzie wielokrotnie tańszy od tego doskonałego systemu.

Marek Kozik

Więcej o systemie XIRIUM X oraz innych produktach firmy Neutrik na stronie producenta: www.neutrik.com oraz polskiego dystrybutora: www.konsbud-audio.pl.