RHAON - Renkus-Heinz Audio Operation Network

Jednak spora część konsolet cyfrowych – szczególnie tych zakupionych kilka-kilkanaście lat temu – jest wciąż używana z wykorzystaniem tradycyjnych multicore’ów, fizycznych połączeń wyjść AUX i wejść RETURN, i równie „miedziożernych” analogowych połączeń miedzy wyjściem miksera a wzmacniaczami lub aktywnymi zestawami głośnikowymi.

System, w którym technologia cyfrowa jest wrzucona w środek tradycyjnego systemu analogowego, często łączy w sobie wady obu tych technologii: pętle masy, błędy w patchowaniu i złe połączenia analogowe, połączone ze skomplikowaną obsługą systemu cyfrowego.

A co z latencją? Przetwarzanie analogowo-cyfrowe i cyfrowo-analogowe dodaje do sygnału o wiele większe opóźnienie, niż gdybyśmy pozostawali tylko w jednej domenie, niezależnie od tego, czy cyfrowej, czy analogowej. Hybrydowe systemy analogowo-cyfrowo-analogowe zazwyczaj charakteryzują się znacznie większą latencją niż w pełni analogowy lub w pełni cyfrowy system, właśnie z powodu istnienia kilku (co najmniej dwóch, a często więcej) punktów, w których sygnał jest przetwarzany z postaci analogowej na cyfrową lub na odwrót.

RHAON – CYFROWA SIEĆ DLA DŹWIĘKU LIVE

Inżynierowie z firmy Renkus-Heinz opracowali własne rozwiązanie tego problemu – RHAON („rayon”), którego nazwa pochodzi od słów Renkus-Heinz Audio Operations Network (Operacyjna Sieć Audio Renkus-Heinz). „Chwilę” później RHAON został zaimplementowany w nowej linii produktów firmy Renkus-Heinz, aktywnych zestawów i kolumn głośnikowych Reference Point Arrays i Iconyx, a następnie w systemie liniowym VerSys VL3 z modułami systemu, które są wyposażone we wzmacniacze i technologię RHAON.

Czym jest zestaw głośnikowy z technologią RHAON na pokładzie i co różni go od tradycyjnego zestawu aktywnego? Jest to coś znacznie więcej niż system aktywny typu „black box”, czyli urządzenie z „zaszytymi” fabrycznie presetami, których nie da się zaadaptować do jakiś specyficznych warunków i nadzwyczajnych sytuacji, na które niechybnie można trafić w trasie. Technologia RHAON wprowadza w świat aktywnych zestawów typu „smart box”, z wbudowanym, wydajnym procesorem DSP, którym użytkownik może sterować za pomocą komputera wpiętego w sieć. Można odpowiednio ustawić i zaadaptować zestaw głośnikowy z RHAONem na pokładzie do bardzo różnorodnych warunków pracy i zadań, jak np. główny system nagłaśniający, system wypełniający (frontfill, outfill) lub monitor podłogowy.

Przykładowo, w przypadku systemu VLX3 można szybko i w łatwy sposób ustawić różne poziomy i korekcje dla sekcji górnej, środkowej i dolnej – lub też dla każdego modułu oddzielnie, jeśli mamy na tyle czasu. Nie ma konieczności wysyłania niezależnych sygnałów lub stosowania oddzielnych kanałów audio dla każdego zestawu, ponieważ odpowiednie narzędzie do zoptymalizowania pracy każdego moduły wyposażonego w technologię RHAON jest już w nim „zaszyte” i dostępne dla technika systemu poprzez sieć.

JAK DZIAŁA RHAON

RHAON wykorzystuje standardową technologię Ethernet do łączenia w jedno trzech standardowych operacji każdego systemu live: routowanie sygnału, strojenie i optymalizację głośników oraz zarządzanie systemem (monitorowanie oraz sterowanie wzmacniaczami i głośnikami).

Jednym z głównych powodów wyboru systemu sieciowego, zamiast tradycyjnego, jest jego elastyczność. Ponieważ routowanie sygnałów odbywa się raczej software’owo niż hardware’owo, można szybko dokonywać jego zmian, siedząc wygodnie przed laptopem lub za pomocą tabletu PC. W dodatku można dokonywać tych zmian w całkowitej tajemnicy, ponieważ wszystkie twoje sygnały audio dostarczane są poprzez jedno złącze Ethernetowe RJ-45 zamiast plątaniny kabli ze złączami XLR.

Oczywiście elastyczność routowania sygnałów w niczym nam nie pomoże, jeśli nie będziemy mogli wysłać sygnału do odpowiedniego głośnika. Dlatego RHAON jest dostępny z wszystkimi seriami systemów aktywnych firmy Renkus-Heinz – dwudrożnymi CF, SG i PN, trójdrożnym ST oraz Iconyx Digitally Steerable Array i Reference Point Arrays. System liniowy VerSys VL3 jest fabrycznie zintegrowany z technologią RHAON, gdyż wbudowany DSP jest integralnym elementem systemu: odpowiada zarówno za podział pasma oraz ochronę (wzmacniaczy, głośników), jak i za konfigurowalne przez użytkownika funkcje, o których wspomniano powyżej. Systemy RHAON mogą być różnorakie – od dużych nagłośnień, poprzez monitory sceniczne, na ultrakompaktowych zestawach frontfill kończąc. Wszystkie mogą być wpięte w sieć, sterowane i monitorowane poprzez aplikację windowsową, czyli oprogramowanie RHAON.

ROUTOWANIE SYGNAŁÓW

Renkuz-Heinz oferuje rozwiązania bazujące na połączeniach sieciowych od roku 1999, kiedy protokół Echelon R-Control pozwolił na zdalne sterowanie i monitorowanie pracy procesorów i wzmacniaczy zamontowanych w dedykowanych rakach. System CobraNet pojawił się w roku 2000 i został zintegrowany z zestawami aktywnymi w rok później. RHAON rozszerzył możliwości sterowania, elastyczność i wydajność dotychczasowych sieciowych systemów audio bazujących na Ethernecie. Dzięki możliwości dostosowania, za pomocą DSP, każdego zestawu wyposażonego w RHAON do specyficznych warunków pracy oraz takim niezaprzeczalnym atutom jak cyfrowa dystrybucja sygnałów audio czy zdalne zarządzanie systemem, RHAON daje możliwość maksymalnej kontroli nad każdym aktywnym zestawem i całym systemem dźwiękowym (od strony wyjść konsolety).

Wielu użytkowników RHAONa do wszelkich operacji audio korzysta z kabla Cat5, jednak nie powinni tego robić. Panel wejściowy RHAON ma dwa złącza Ethernetowe RJ45 oraz złącza Phoenix dla analogowych lub cyfrowych (szeregowych – AES3, inaczej mówiąc AES/EBU) wejść, wraz z wejściami/wyjściami XLR (pętla). Wejścia AES3 są bardzo użyteczne dla mniejszych, w pełni cyfrowych systemów, co jest możliwe w przypadku technologii RHAON dzięki temu, że mamy tu tylko jedną konwersję A/D na wejściu i jedną D/A, gdy wzmocniony sygnał podawany jest już na głośnik.

Opcje konfiguracji wejść ustawia się za pomocą oprogramowania RHAON. Routowanie sygnałów jest procesem typu drag-and-drop (przeciągnij i upuść): jeśli działa sieć audio, RHAON automatycznie rozpoznaje wszystkie podłączone urządzenia. Połączenia sygnałowe realizowane są raczej software’owo niż za pomocą łączy typu punkt-punkt. Oprogramowanie zaalarmuje użytkownika, jeśli zostanie podjęta jakakolwiek próba podłączenia urządzenia pracującego w innych trybach latencji – RHAON w większości przypadków może zgodzić się na pewne rozbieżności, tak więc jeśli zajdzie taka potrzeba, urządzenie będzie zaakceptowane przez system i sygnał zostanie wysłany. Z RHAONem może współpracować również osobisty system monitorowy (douszny), jeśli również będzie on zasilany z systemu wyposażonego w RHAON, dzięki czemu nie wystąpi słyszalne opóźnienie dźwięku lub efekt filtru grzebieniowego pomiędzy dźwiękiem wytwarzanym przez artystę a tym, co wróci do niego przez system IEM.

W zestawach wyposażonych w technologię RHAON złącza analogowe mogą być również użyte jako wejścia sieciowe, zamiast zwykłych indywidualnych wejść każdego zestawu osobno. Przykładowo, monitor sceniczny może służyć jako wejście sieciowe dla najbliższego mikrofonu, jeśli ma on własny wbudowany preamp. Dla zabezpieczenia niezawodności połączeń w aplikacjach live złącza analogowe mogą pracować jako redundantna ścieżka sygnałowa dla połączenia sieciowego Ethernetem, z automatycznym przełączaniem w razie problemów w transmisji sieciowej.

STROJENIE GŁOŚNIKÓW I USTAWIANIE SYSTEMU

Przed RHAONem aktywne zestawy głośnikowe wyposażone byłby we wbudowany procesor sygnałowy. Jednak wszelkie jego ustawienia dokonywane były w procesie produkcji, w fabryce, i niedostępne dla użytkownika. Nikt nie jest w stanie lepiej ustawić crossover oraz bezpiecznie, a jednocześnie niesłyszalnie, ustawić limiter, niż inżynier, który projektuje dany system. Jednak nie ma takiej możliwości, aby producent zoptymalizował swój produkt pod kątem wszelkich możliwych ustawień i warunków, w jakich przyjdzie pracować urządzeniu. RHAON wprowadza zestawy aktywne w nowy typ urządzeń, zwany „smart box”, w którym użytkownik ma pełną kontrolę i możliwość ingerencji w ustawienia ośmiu pasm equalizera parametrycznego, filtrów górno- i dolnoprzepustowych oraz półkowych, opóźnienia (do 18 ms), czułości wejściowej oraz ustawień kompresji/ograniczania. Technik systemu ma do dyspozycji wszelkie narzędzia, dzięki którym będzie mógł dopasować ów system do warunków tak dokładnie, na ile pozwoli mu czas i dokładność systemu pomiarowego, niezależnie od tego, czy jest to proste nagłośnienie klubowe (typu lewy/prawy), czy skomplikowany system wielostrefowy.

Zadaniem systemu nagłośnieniowego jest możliwie jak najwierniejsze odtworzenie publiczności tego, co realizator stara się im przekazać (innymi słowy, powinien pozwolić zgromadzonym słuchaczom usłyszeć to, co według realizatora mają usłyszeć). RHAON czyni znaczący krok w tym kierunku. Wbudowany DSP zaprojektowany jest do technicznego dostrojenia systemu od strony wyjścia, a nie w celu kreatywnego miksowania, sterowania i routowania sygnałów, które to funkcje spełnia konsoleta nagłośnieniowa lub inne urządzenie pracujące po stronie wejściowej systemu sieciowego. RHAON jest w stanie dramatycznie wręcz uprościć routowanie, ponieważ każdy zestaw może być zoptymalizowany dla specyficznych lokalizacji i funkcji, bez konieczności stosowania oddzielnych kanałów lub stref. Przed RHAONem sieciowość kończyła się na wzmacniaczach. Obecnie system sieciowy rozszerzył się na głośniki.

ZDALNE ZARZĄDZANIE SYSTEMEM

Każdy system dźwiękowy musi być sterowany, monitorowany i utrzymywany w odpowiednich warunkach pracy. RHAON daje operatorowi możliwość inspekcji całego systemu z pozycji komputera wpiętego w sieć oraz alarmuje go, jednocześnie podpowiadając jaką czynność powinien podjąć w przypadku zaistnienia jakichś problemów. Najważniejsze funkcje zarządzania systemem to:

Grupowanie: Grupy (np. lewy i prawy klaster lub frontfill) można zdefiniować programowo. Po tym, jak już zdefiniujemy daną grupę, możemy ją wyciszać, regulować jej poziom oraz monitorować. Oprogramowanie RHAONa może zaalarmować operatora o problemie, jaki wystąpi w dowolnym zestawie wewnątrz grupy – dzięki czemu można szybko i łatwo dotrzeć do odpowiedniego głośnika lub wzmacniacza.

Monitorowanie: RHAON umożliwia śledzenie na bieżąco statusów grup lub/i poszczególnych zestawów głośnikowych poprzez sieć. RHAON zaalarmuje operatora w przypadku przekroczenia maksymalnej temperatury, napięcia i prądu, przesterowania wzmacniacza oraz zidentyfikuje potencjalne problemy, takie jak zwarcie w obwodzie czy „padnięty” głośnik.

Zapisywanie i wywoływanie scen: Typowe konfiguracje („wyłączony balkon”, „tylko audytorium” itp.) dla wyciszania grup i/lub wartości poziomów mogą być zapisane i wywołane w RHAON. Daje to projektantowi i operatorowi systemu kolejne opcje do rekonfiguracji systemu w jeden z licznych trybów pracy zapisywanych jako preset, co pozwala na późniejsze szybkie wywołanie za pomocą jednego kliknięcia lub przycisku.

REASUMUJĄC

Cyfrowe sieci audio oferują istotne korzyści na każdym polu działalności związanej z profesjonalnym nagłośnieniem. Wystarczy wymienić: efektywność kosztową, większą elastyczność oraz zwiększenie jakości odtwarzania. W ciągu kilku ostatnich lat pojawiło się wiele sieci cyfrowych, udowadniając, że są równie niezawodne, co systemy połączeń analogowych. RHAON to kolejny krok ku cyfrowym sieciom audio kolejnej generacji, rozszerzającym możliwości pracy w sieci na aktywne zestawy głośnikowe, a przez to, w pewnym sensie, również na publiczność zgromadzoną przed głośnikami. Wszystkie cyfrowe systemy sieciowe audio wykorzystujące RHAON oferują istotne korzyści, takie jak elastyczność pracy, efektywność kosztową i niezawodność. Jednocześnie RHAON poprawia rzeczywistą jakość brzmienia poprzez możliwość ingerencji użytkownika w ustawienia DSP, dopasowujące dany system do danej sytuacji. A wszystko to z wykorzystaniem standardowych urządzeń Ethernetowych, które można kupić w każdym sklepie ze sprzętem komputerowym. RHAON zmienia zupełnie podejście do zagadnień projektowania, ustawiania i użytkowania systemów nagłośnieniowych, a ci, którzy mieli już okazję się z nim zetknąć, potwierdzą, że zmiany te są jednoznacznie na lepsze.

Armand Szary

---

Więcej informacji o prezentowanej technologii oraz innych rozwiązaniach i produktach firmy Renkus-Heinz na stronie internetowej producenta: www.renkus-heinz.com oraz polskiego przedstawiciela: www.mostrowski.pl.