X4L - wzmacniacz z DSP z serii X
Biznes „nagłośnieniowy” – w porównaniu z innymi dziedzinami techniki (np. przemysłem samochodowym, czy ...
Systemy z elektronicznie sterowaną wiązką dźwięku coraz śmielej pukają już nie tylko do obiektów o trudnej akustyce – jako systemy do nagłaśniania mowy (dworce kolejowe, terminale lotnicze itp.) – ale również do sal koncertowych, oper oraz koncertów plenerowych. Systemy te mają mnóstwo zalet i – oprócz większego skomplikowania niż systemy kątowane mechanicznie (a więc i, niestety, wyższej ceny) – praktycznie żadnych wad.
Póki co systemów tego typu, które mogą obsłużyć nawet duże plenery, jest niewiele, a wręcz można powiedzieć, że jest ich znikoma liczba. Jednym z nich jest, zaprezentowany po raz pierwszy końcem 2017 roku w Paryżu, system Focus Venue niemieckiej firmy Fohhn Audio AG, specjalizującej się już od wielu lat w konstruowaniu urządzeń z technologią beam steering. O tym wydarzeniu, jak i o samym systemie pisaliśmy na łamach LSI w grudniowym numerze w 2017 roku, stąd w tym artykule – tytułem przypomnienia – tylko kilka najważniejszych informacji. Skupimy się zaś na wydarzeniu, które było pretekstem do tego, aby o tym systemie przypomnieć, a mianowicie o jego
PREZENTACJI W POLSCE
która odbyła się 5 marca w Łodzi w Klubie Wytwórnia. Prezentację zorganizowała firma Dysten, przedstawiciel Fohhn Focus AG w Polsce, oczywiście we współpracy z producentem. Przybyłych na prezentację w imieniu firmy Dysten przywitał Wojciech Zieliński, który następnie oddał głos przedstawicielowi Fohhna, Fernando Vidal Wagnerowi, sam wcielając się w rolę tłumacza. Fernando bardzo merytorycznie przedstawił podstawy technologii sterowania wiązką akustyczną, a następnie omówił oprogramowanie sterujące Fohhn Audio Soft oraz soft 3D Arizono, służący do symulacji akustycznych. Firmę Fohhn Audio AG reprezentował też nasz „stary, dobry znajomy”, nie raz już goszczący w Polsce, Ralf Freudenberg, który trzymał „techniczną pieczę” nad pokazem systemu Focus Venue.
System Focus Venue składa się z dwóch modułów – wysokotonowego FV-100, zbudowanego w oparciu o osiem 1-calowych driverów ciśnieniowych oraz osiem driverów ciśnieniowych o wylocie 1,5”.
W drugiej części spotkania, po lunchu, odbył się właśnie ów pokaz, składający się z dwóch (a nawet trzech) części. Pierwsza to ogólna prezentacja systemu, jego elementów, zastosowanych technologii, możliwości i parametrów. Po niej nastąpiła krótka prezentacja dźwiękowa, podczas której można było posłuchać odtworzonych przez system kilku nagrań muzycznych. Ale na tym nie koniec. Po krótkiej, „technicznej” przerwie na scenę wkroczył zespół Fun Factory z Łodzi, dzięki któremu można było w warunkach rzeczywistych – czyli podczas występu zespołu na żywo – usłyszeć system Fohhn Focus Venue „w akcji”. W planach było też zarejestrowanie koncertu, a następnie odtworzenie go z wielośladu, tak aby można było spokojnie, bez przeszkadzania muzykom podczas występu, pochodzić sobie po scenie, aby usłyszeć ile energii akustycznej jest emitowane w tył, czyli w stronę sceny. Z powodów technicznych jednak nie udało się tego zrobić na tyle sprawnie, aby nie tracić zbyt dużo czasu, toteż ocenę redukcji dźwięku w tył można było ocenić na koniec, słuchając zmiksowanych już nagrań.
Zanim podsumujemy wydarzenie, czas na wspomniane przypomnienie, co to jest system Focus Venue i co oferuje.
FOCUS VENUE
System Focus Venue składa się z dwóch modułów – wysokotonowego FV-100 i nisko-średniotonowego FV-200. FV-100 zbudowany jest w oparciu o osiem 1-calowych driverów ciśnieniowych (z cewką 1,75”) oraz osiem driverów ciśnieniowych o wylocie 1,5” (z cewką 4”). Każdy głośnik napędzany jest z osobnego wzmacniacza o mocy 250 W klasy D i sterowany z własnego DSP. Aby uzyskać falę koherentną drivery te współpracują z odpowiednio zaprojektowanymi falowodami. Moduł FV-100 pracuje w paśmie 800 Hz-20 kHz, z dyspersją horyzontalną równą 90 stopni. Dyspersja wertykalna jest oczywiście regulowana, czemu służy technologia beam steering. Co ciekawe, taki pojedynczy moduł jest w stanie wyprodukować, w odległości 1 m, maksymalny szczytowy SPL równy 150 dB!
Nisko-średniotonowy moduł FV-200 zbudowany jest w oparciu o osiem przetworników 8-calowych o dużym skoku membrany, które napędzane są w sumie przez 4 wzmacniacze klasy D o mocy 1.000 W każdy, zaś sterują nimi 4 jednostki DSP. W FV-200 zaimplementowano technologię CDT (Convertible Dispersion Technology), dzięki której można zminimalizować emisję dźwięków w zakresie niskich częstotliwości z tyłu systemu. Moduł pracuje w paśmie 60-800 Hz i jest w stanie wytworzyć szczytowy SPL na poziomie 145 dB (oczywiście w odległości 1 m). Obudowy zestawów wykonane są z solidnej sklejki brzozowej i zintegrowane z hardware’m służącym do łączenia modułów w klastry. Proces ten zresztą jest banalnie prosty, biorąc pod uwagę, że nie musimy ustawiać żadnych kątów itp. Z racji swoich wymiarów, „zawartości” (głośników i wzmacniaczy) oraz materiału obudowy moduły mają „słuszną” wagę – FV-100 (o wymiarach 560 × 635 × 595 mm) waży 92 kg, zaś FV-200 (560 × 1.275 × 595 mm) „jedyne” 135 kg. Trzeba jednak pamiętać, iż klaster złożony z tych dwóch modułów (ważący w sumie, bez ramy, niespełna 230 kg) jest w stanie zagrać (w szczycie) ponad 130 dB na odległości 30 m! Sami policzcie ile modułów „klasycznych” systemów line array trzeba by zawiesić i ile ważyłby taki klaster. Oczywiście możliwości systemu można rozszerzyć łącząc w jednym klastrze więcej niż tylko dwa podstawowe moduły – np. 2 x FV-200 + FV-100, 2 x FV-100 + 2 x FV-200 itp.
O technologii beam steering, systemie Focus Venue i oprogramowaniu Fohhn Audio Soft oraz 3D Arizono opowiadał Fernando Vidal Wagner z Fohhn Audio AG, którego wypowiedzi tłumaczył Wojtek Zieliński z firmy Dysten.
Sygnał do modułów podawany jest w formacie cyfrowym – AES/EBU lub AIREA (Fohhnowy system dystrybucji sygnałów cyfrowych AES wraz z zasianiem). Opcjonalnie dostępne są też wejścia sygnałowe w formacie analogowym, a także cyfrowym Dante lub Optocore. Oprócz tego na panelu przyłączeniowym znajdują się dwa gniazda sieci Fohhn-Net, służącej do sterowania zestawami oraz gniazdo Powercon do zasilania. Drugi panel (nieco zubożony) znajduje się na dole każdego modułu, dzięki czemu połączenia między modułami realizowane są za pomocą krótkich patchcordów. Oczywiście największym „hitem” systemu Focus Venue jest możliwość sterowania wiązką dźwięku w płaszczyźnie wertykalnej. Możemy ją nie tylko odchylać – w górę lub w dół, maksymalnie o 40 stopni – ale również regulować jej dyspersję, od 0 do 90 stopni. Zarówno dyspersję jak i inklinację wiązki możemy zmieniać z krokiem co 0,1 stopnia!
To nie wszystko, możemy wybrać punkt, z którego wiązka będzie „strzelała” – mamy do dyspozycji całą długość klastra. Może więc ona wydobywać się z samej góry systemu, z dołu, z jego środka, albo z pośrednich lokalizacji. Ale to również nie wszystko – mamy możliwość wytworzenia dwóch niezależnie sterowanych wiązek (pod względem ich szerokości, nachylenia, jak i umiejscowienia ich akustycznych środków). Wiązki te mogą mieć również asymetryczną dyspersję. Ponadto dzięki technologii Side Lobe Free minimalizowane są szkodliwe wiązki (listki) boczne, dzięki czemu emisja dźwięku jest skupiona w obszarze, w który kierowana jest wiązka główna, bez „strzelania” po suficie czy w podłogę. Co najważniejsze, dzięki oprogramowaniu Fohhn Audio Soft sterowanie wiązką odbywa się w czasie rzeczywistym, tak więc efekty naszych działań możemy weryfikować na bieżąco i od razu. Oprócz DSP odpowiedzialnych za sterowanie wiązką dźwięku użytkownik ma do dyspozycji po dwa DSP w każdym module, które oferują crossover, korektor, opóźnienie oraz obróbkę dynamiczną sygnału.
Uzupełnieniem systemu Focus Venue w dole pasma są nowe subwoofery PS-850, zbudowane w oparciu o dwa 18-calowe przetworniki z cewką 4,5”.
Uzupełnieniem systemu Focus Venue w dole pasma są nowe subwoofery PS-850, zbudowane w oparciu o dwa 18-calowe przetworniki z cewką 4,5”, których pasmo przenoszenia zaczyna się już od 27 Hz (max. SPL 142 dB). Zestawy basowe zasilane są z również nowych wzmacniaczy DI-2.2000, oferujących moc 2 x 2.000 W przy obciążeniu 4 omów. Wzmacniacz ma możliwość zainstalowania różnych modułów wejściowych, dzięki czemu możliwe jest podawanie doń sygnałów w kilku formatach, od analogowego, po cyfrowe AES/EBU, Dante, Optocore lub Fohhn AIREA. Można też wybrać format wyjść – Speakon, do zastosowań mobilnych, lub terminal block, przy montażu w instalacjach stałych. System Focus Venue to nie tylko dwa moduły, ale również zestaw niezbędnych akcesoriów. Wśród nich znajdziemy m.in. ramę do podwieszania systemu, ramę do stackowania, wózek transportowy mieszczący oba moduły (bezpieczny ich transport zapewnia wbudowany w wózek system ich blokowania), a także pokrowce chroniące moduły w czasie transportu oraz deskorolka dla pojedynczego modułu.
NA KONIEC
Choć zainteresowanie wydarzeniem było całkiem spore, to jednak w dalszym ciągu tego typu konstrukcje są – przynajmniej w naszym kraju – rozwiązaniami niszowymi. Zwłaszcza, że nie stoi za nimi jakiś „światowej sławy” producent (np. na literę J, A, M czy L), ale mało w Polsce znana firma zza naszej zachodniej granicy. A szkoda, bo nie tylko technologicznie, ale również brzmieniowo system Focus Venue jest produktem z najwyższej półki, co potwierdzają pozytywne komentarze dużej liczby uczestników spotkania – szczególnie tych, którzy do tej pory jeszcze nie zetknęli się z marką Fohhn. Równie pozytywne opinie system zebrał po ubiegłorocznym wydarzeniu, które obsłużył system Fohhn Focus Venue, o którym wspominano podczas prezentacji. Mowa o obsługiwanym przez krakowskie FS Audio wielkim koncercie na Placu Zamkowym w Warszawie, z okazji 100-lecia odzyskania niepodległości przez Polskę, który odbył się 13 października 2018 roku. Jak się okazało kilkanaście dni później, możliwości posłuchania systemu Focus Venue w Polsce będzie wkrótce więcej, bowiem - jak poinformował dystrybutor Fohhn Audio w Polsce, firma Dysten – Focus Venue zagościł w Polsce na stałe. A to za sprawą firmy DWS Projekt, która jako pierwsza polska firma rentalowa zakupiła ten system. Serdecznie gratulujemy!
Więcej informacji o systemu Focus Venue na stronie internetowej producenta: www.fohhn.com oraz w firmie Dysten: www.dysten.pl i www.fohhn-polska.pl.