Białostocki Teatr Lalek

Mimo stosunkowo niewielkiej populacji działają tu rozmaite instytucje kulturalne, kluby sportowe i wiele innych placówek użyteczności publicznej. Wśród tych instytucji wymienić można

BIAŁOSTOCKI TEATR LALEK

Początki działalności teatru sięgają głęboko w XX wiek, bo aż 20-lecia międzywojennego, a konkretnie do roku 1937, kiedy to w Białymstoku do życia powołany został amatorski teatr lalkowy. Pomysłodawcami i „rodzicami” przedsięwzięcia byli Helena Pacewicz i Piotr Sawicki. Ten drugi został też pierwszym kierownikiem BTL. Jednak za oficjalną datę powstania Białostockiego Teatru Lalek uważa się rok 1953. Wtedy to bowiem zespół lalkarzy-amatorów, któremu wciąż przewodził Piotr Sawicki, otrzymał subwencję państwową. Teatr działa od tamtej pory bez przerw. W każdym sezonie przygotowuje dla swoich widzów trzy do pięciu premier, stosując różnego rodzaju techniki – kukiełki, pacynki, jawajki, marionetki, a także formy plastyczne i niekonwencjonalne formy teatru wizualnego i przedmiotu, jak również teatru maski oraz aktorskiego.

Placówką kierowali kolejno: Piotr Sawicki, Joanna Piekarska, Krzysztof Rau, Wojciech Kobrzyński i Wojciech Szelachowski, Marek Waszkiel, a od września 2012 dyrektorem jest Jacek Malinowski. W ciągu tych lat działalności z teatrem współpracowali znakomici polscy artyści, tacy jak Jan Wilkowski, Adam Kilian, Jan Dorman, Leokadia Serafinowicz, Wojciech Wieczorkiewicz, Andrzej Dziedziul, Piotr Tomaszuk czy też Tadeusz Słobodzianek.

Lalkarstwo, jakkolwiek jest zawodem uprawianym przez dorosłych, raczej nie kojarzy się z przedstawieniami dla dorosłej publiczności. A jednak… Białostocki Teatr Lalek to jeden z najstarszych polskich teatrów lalkowych, w których taka scena działa. Począwszy od roku 1972 regularnie wystawia sztuki z wielkiego repertuaru literatury światowej: Boccaccia, Calderona, Rostanda, Gogola, Bernharda, Różewicza, Szukszyna, Mrożka czy Gałczyńskiego. Białostocki Teatr Lalek to pierwszy polski teatr tego typu, dla którego wybudowano – co miało miejsce w 1979 roku – specjalnie zaprojektowany, dedykowany gmach.

Dziś w tej placówce działają trzy sceny: duża dla 200 widzów, mała z setką miejsc oraz sala prób, w której mieści się 40 widzów. Na przestrzeni ostatnich 30 lat BTL był organizatorem wielu festiwali lalkowych, krajowych i międzynarodowych, zwłaszcza festiwalu solistów lalkarzy i ogólnopolskich spotkań teatrów lalek.

W 1974 roku Białostocki Teatr Lalek powołał do życia studio aktorskie, które w roku następnym przekształcono w zamiejscowy Wydział Sztuki Lalkarskiej Warszawskiej Akademii Teatralnej. Prawie wszyscy aktorzy Teatru są absolwentami tej uczelni, stanowią też podstawę kadry dydaktycznej kształcącej młodych lalkarzy w Akademii Teatralnej w Białymstoku.

W ciągu kilku ostatnich lat Teatr został w znacznym stopniu zmodernizowany i wyposażony w najnowocześniejsze rozwiązania techniczne. W 2016 roku zrealizowano generalny remont dużej sceny. Zakres prac obejmował zerwanie starej podłogi, skucie i wylanie nowej posadzki, wyrównanie i pomalowanie ścian oraz sufitu, wymianę stolarki drzwiowej i okiennej oraz montaż klimatyzatorów. Ponadto wykonano adaptację akustyczną w obrębie sceny, widowni i foyer, wymieniono fotele na widowni na nowe oraz zainstalowano nowy system elektroakustyczny. Wykonawcą wszystkich tych prac była firma Konsbud Audio. Kierownikiem robót z ramienia wykonawcy był Damian Mizura, który wskazuje, iż największą trudność stanowił bardzo krótki, dwumiesięczny termin, w którym należało wykonać tak szeroki zakres prac. Konieczne zatem było dokonanie wyboru odpowiednich i godnych zaufania podwykonawców, gwarantujących wysoką jakość i terminowość wykonywania prac, a także ich wzajemną koordynację. Firma Konsbud Audio doskonale wywiązała się z tego zadania, zdobywając przy tym cenne doświadczenie przy realizacji tak skomplikowanych i wielobranżowych projektów.

ADAPTACJA AKUSTYCZNA

Projekt adaptacji akustycznej opracowany został przez pracownię Manufaktura Technologiczna. W sali zainstalowano ustroje perforowane na ścianach bocznych nad balkonami i ustroje szczelinowe we wnękach nad kaloryferami. Dodatkowo w kilku miejscach umieszczono dyfuzory, m.in. lekkie dyfuzory Schroedera na ścianie kabiny operatorów oraz drewniane dyfuzory na tylnej ścianie widowni, a także nad oknem scenicznym.

W foyer, które jest wielofunkcyjne i często odbywają się tam różne wydarzenia artystyczne, na suficie i ścianach położono wełnę i tkaninę akustyczną, które w znaczący sposób skróciły czas pogłosu w tym pomieszczeniu. Warto podkreślić, że kwestie akustyczne były również istotne przy doborze drzwi i okien – które musiały charakteryzować się odpowiednią izolacyjnością akustyczną – czy też klimatyzatorów, które nie mogły przekraczać zadanej głośności pracy, a przy tym powinny być dostosowane do wymogów użytkowych teatru.

Specjaliści z firmy Konsbud Audio po zakończonym remoncie dokonali pomiarów akustycznych sali. Wyniki pokazały, że wszystkie założenia projektu zostały spełnione, a parametry akustyczne – takie jak czas pogłosu, współczynnik odbić bocznych czy wskaźnik zrozumiałości mowy – uległy znacznej poprawie. Wyeliminowanie zbędnych odbić zwiększyło czytelność mowy, dzięki czemu zarówno aktorzy, jak i widzowie odczuwają większy komfort podczas przedstawień. Dzięki temu sala zbiera obecnie bardzo pozytywne opinie, zarówno wśród artystów występujących na scenie, jak również wśród widzów odwiedzających teatr.

SYSTEM ELEKTROAKUSTYCZNY

Na dużej scenie zainstalowano grona d&b audiotechnik, każde złożone z trzech modułów T10 i jednego, umieszczonego ponad nimi subbasu T-SUB. Drugi subwoofer, Y-SUB, jest urządzeniem mobilnym, instalowanym stosownie do potrzeb na scenie.

Nad środkiem sceny, tuż pod sufitem, zawieszony został kolejny głośnik T10, pełniący rolę centerfillu.

Z kolei w ścianie zapadni zainstalowano dwie kasety, a w nich po jednym zestawie d&b 5S. To oczywiście nagłośnienie frontfillowe, dogłaśniające najbliższe rzędy widowni. Jako zestawy infill pracują z kolei d&b 8S. A wracając do głównego systemu, wybór na moduły T10 padł ze względu na wszechstronność i uniwersalność – ich konstrukcja, lekka i zwarta, umożliwia sprawny montaż i demontaż, i to przez jedną osobę. Teatr często zmienia bowiem konfigurację sceny, wydłużając ją w stronę widowni. Dlatego też system nagłośnieniowy musi pozwalać na łatwe zdemontowanie i przewieszenie go bliżej widzów. W związku z tym oprócz akcesoriów umożliwiających montaż stałego nagłośnienia – czyli gron frontowych, lewego i prawego, głośnika centralnego oraz dwóch głośników tylnych – Konsbud Audio dostarczył osprzęt, dzięki któremu moduły T10 można wykorzystać w charakterze nagłośnienia mobilnego, np. podczas wydarzeń mających miejsce w foyer.

Za zasilanie całego nagłośnienia frontowego odpowiadają dwa wzmacniacze d&b 10D, sterowane przez interfejsy Dante DS10, zainstalowane w silent box, umiejscowionym w obrębie kieszeni scenicznej.

Zmiksowane sygnały z konsolety przesyłane są do wzmacniaczy z użyciem sieci Dante, stąd obecność wspomnianych interfejsów. Tuż obok silent boxa stoi mixrack Allen & Heath DM32, który pośredniczy w transmisji sygnałów audio do konsolety tego samego producenta, dLive S3000.

Komunikacja następuje przy wykorzystaniu protokołu Allen & Heath gigaACE.

Scena wyposażona została w system odsłuchu monitorowego. W tym celu do BTL dostarczono monitory MAX2 i M6. MAX2 pełnią podwójną rolę – po pierwsze, mogą służyć jako tzw. horyzont sceniczny. Dzięki temu możliwe jest uzyskanie efektów dźwiękowych, np. odgłosów burzy z głębi sceny. Po drugie zaś można je wykorzystać w roli standardowego odsłuchu podłogowego, podłączając do kilku dostępnych przyłączy. Natomiast dwie sztuki monitorów M6 rozlokowano na sztankietach po obu stronach sceny.

Służą one jako odsłuchy dla aktorów występujących na scenie. Do zasilania systemu monitorowego wykorzystano trzy wzmacniacze 10D. Do BTL dostarczono także monitory studyjne Genelec 8330 do zastosowań odsłuchowych w kabinie akustyka.

Niezbędnym elementem wyposażenia teatru lalek są mikrofonowe systemy bezprzewodowe. Konsbud Audio, podczas kilku etapów prac, dostarczył do Teatru systemy marki Audio-Technica. Nadajnikami są bodypacki AEW1000a z mikrofonami Countryman (do wyboru – nauszne, przypinane lub nagłowne)

oraz mikrofony do ręki z serii 4000, przeznaczone głównie do zastosowań mobilnych. Aby obsłużyć wszystkie tory bezprzewodowe, w kabinie realizacyjnej nad widownią zainstalowano 16 odbiorników AEW-R4100, które sygnał radiowy otrzymują z dystrybutorów antenowych UHF, a te zaś z kompletu anten szerokopasmowych ATW-A49. Odbiorniki transmitują odebrany dźwięk do ekspandera A&H DX32, a ten dalej – redundantnym łączem DX – do konsolety.

Skoro jesteśmy przy kwestii mikrofonów, BTL wyposażono też w komplet dziesięciu mikrofonów do instrumentów akustycznych, a także dwa podwieszane. Do tego wszystkiego dwa mikrofony powierzchniowe Audio-Technica U851A.

REASUMUJĄC

Zainstalowany ostatnio systemem nagłośnienia, wyremontowana i zaadaptowana akustycznie sala główna, kompaktowy system dLive oraz cała gama mikrofonów bezprzewodowych i przewodowych sprawiają, że Białostocki Teatr Lalek spełnia obecnie najwyższe standardy wymagane do realizacji współczesnych przestawień i widowisk. Teatr prowadzi bardzo aktywną działalność – tylko w 2016 roku w BTL odbyło się 9 premier spektakli. Oprócz przedstawień teatr angażuje się w różnorodne wydarzenia, takie jak Dni Hiszpańskie w Białymstoku lub czytanie bajek dzieciom. Wszystko to jest możliwe dzięki nowoczesnemu zapleczu technicznemu. System nagłośnieniowy umieszczony w pomieszczeniu o zoptymalizowanych parametrach akustycznych zapewnia wysokiej jakości wrażenia dźwiękowe widzom oraz poprawę warunków pracy artystom.

Firma Konsbud Audio wykonała rozbudowany zakres prac, wykorzystując wiedzę i umiejętności z różnych dziedzin, w tym m.in. adaptacji akustycznej, instalacji i integracji systemów elektroakustycznych i prac remontowych. A należy pamiętać, że prace te trzeba było wykonać w okresie wakacji, bo tylko wtedy teatr mógł sobie pozwolić na krótką, dwumiesięczną przerwę w działaniu. Perfekcyjna organizacja pracy, którą zapewnił wykonawca projektu, sprawiła, że białostocki teatr dołączył do grona świetnie wyposażonych technicznie instytucji kultury.

Marek Korbecki

---

Więcej informacji o wykonawcy opisanych prac w Białostockim Teatrze Lalek na stronie internetowej: www.konsbud-audio.pl.