Europejskie Centrum Solidarności w Gdańsku

Idea powstania tego obiektu narodziła się już w roku 1998, podpisanie aktu erekcyjnego nastąpiło 7 lat później, zaś w 2007 roku rozpisano konkurs architektoniczny, w którym wystartowało aż 58 pracowni i zespołów architektonicznych z całego świata. Zwycięstwo przypadło projektowi opracowanemu przez Przedsiębiorstwo Projektowo-Wdrożeniowe FORT z Gdańska.

Lokalizacja ECS jest nieprzypadkowa – obiekt powstał w sąsiedztwie Pomnika Poległych Stoczniowców i Bramy nr 2 Stoczni Gdańskiej, gdzie miały miejsce wydarzenia kluczowe dla historii Polski i Europy Środkowo-Wschodniej. Obiekt o powierzchni około jednego hektara ma 5 kondygnacji oraz parking podziemny z 286 miejscami postojowymi. W środku znajduje się m. in. wystawa stała, dedykowana historii Solidarności, Sala Audytoryjna, biblioteka, czytelnia, archiwum, ośrodek badawczo-naukowy, ośrodek edukacyjno-szkoleniowy oraz pracownie warsztatów twórczych dla młodzieży. Swoje siedziby będą miały tutaj liczne organizacje pozarządowe. Europejskie Centrum Solidarności prowadzić będzie działalność edukacyjną, naukową, wydawniczą oraz wystawienniczą.

Sam budynek nawiązuje kształtem i elewacją z rdzawych blach stalowych do elementów kadłubów stoczniowych. To jednak tylko atrakcyjne wizualnie „opakowanie” dla potężnego pakietu zaawansowanych rozwiązań technologicznych w dziedzinie audio i wideo oraz oświetleniowej.

SALA AUDYTORYJNA

Sala Audytoryjna jest salą wielofunkcyjną – może pełnić rolę sali widowiskowej, sali konferencyjnej albo kinowej. Wyposażona została we wszelakie niezbędne do spełnienia tych trzech funkcji urządzenia i systemy. Odpowiadało za to konsorcjum firm RGBS i AWACO, zaś dostarczeniem sprzętu audio – systemu nagłośnieniowego sali i systemu kinowego oraz urządzeń dźwiękowych do systemu informacji Digital Signage – zajęła się firma ESS Audio.

 

NAGŁOŚNIENIE SALI AUDYTORYJNEJ

Nagłośnienie główne Sali Audytoryjnej oparte jest w dużej mierze na urządzeniach pochodzących od producentów grupy Harman. System FOH zbudowany jest z 16 modułów JBL Vertec VT4886 (po 8 na stronę), plus 6 subwooferów Vertec VT4883 (po trzy na stronę – we wspólnych klastrach z modułami szerokopasmowymi).

Kolejne dwa moduły JBL Vertec VT4886 z uchwytami do statywu VT4886-UB przygotowane są do użycia jako frontfill. System ten zasilany jest z 4 wzmacniaczy Crown IT4x3500HD („górki” i subbasy) i jednego IT5000HD (frontfille).

Jako konsoleta FOH na widowni zainstalowany jest Soundcraft Vi6 96 Optical.

Zapewnienie właściwego odsłuchu na scenie to zadanie dla 6 monitorów JBL STX812M, napędzanych z trzech końcówek mocy Crowna XTi6002. Sala Audytoryjna wyposażona jest również w odpowiedni zestaw mikrofonów – zarówno przewodowych, jak i bezprzewodowych. W skład tej drugiej grupy wchodzi 6 odbiorników systemu bezprzewodowego AKG DSR700, 12 nadajników handheld AKG DHT-700 z kapsułami D5 oraz 6 nadajników bodypack DPT 700 z mikrofonami nagłownymi HC577L. Uzupełnieniem systemu są dwie anteny odbiorcze SRA2B/W i dystrybutor antenowy AKG PS 4000/W.

Z mikrofonów przewodowych dostępnych do obsługi wydarzeń w Sali Audytoryjnej (ale również w salach ekspozycji czasowych, na antresoli czy scenie w holu głównym) wymienić można AKG D7 LTD i D5 (po 6 sztuk), Shure SM57, SM81 i Beta 98D/S (w sumie 9) oraz Sennheiser e904 (sztuk 3).

Ponadto w reżyserce na tyłach sali zainstalowane są dwa aktywne monitory odsłuchowe JBL LSR4328P.

Sala Audytoryjna może pełnić również funkcję pełnoprawnej sali kinowej, dzięki wyposażeniu jej w opuszczany, półprzeźroczysty ekran, cyfrowy projektor 3D Barco DP4K-32B, dwa projektory analogowe do kopii filmowych 35 mm Ernemann 15, projektor eventowy Barco HDF-W26 oraz system nagłośnienia kinowego surround.

Składa się on z 3 zestawów zaekranowych JBL 3732, zamontowanych – w celu łatwej i szybkiej ich deinstalacji – na mobilnych „wózkach”, oraz dwóch subbasów JBL 4642A, również z kółkami transportowymi. Na ścianach widowni zamontowanych jest 19 surroundowych głośników JBL 8340A, a wszystko zasilane ze wzmacniaczy Crown DSI2000.

Salę Audytoryjną można również wykorzystywać do różnego rodzaju konferencji, sympozjów, zebrań, wykładów i innych tego typu wydarzeń. Wzięto oczywiście pod uwagę możliwość uczestniczenia w nich gości z zagranicy – zarówno w roli prelegentów, jak i słuchaczy. Dlatego też z tyłu nad widownią znajdują się 4 kabiny dla tłumaczy – każda z dwoma niezależnymi pulpitami dla dwóch tłumaczy – wyposażone w podgląd sali na 2 niezależnych monitorach.

Sala Audytoryjna ma zainstalowane na ścianach 3 kamery, z których obraz można przesyłać do owych monitorów (co dokonuje technik wizji, na życzenie tłumaczy). Dodatkowa kamera na scenie wykorzystywana jest podczas wideokonferencji. Przed każdym fotelem na widowni znajduje się panel firmy Braehler, z gniazdem słuchawkowym oraz przyciskami wyboru języka, a także z modułem do głosowania. Można więc w reprezentacyjnej sali Europejskiego Centrum Solidarności organizować również i tego typu wydarzenia, z maksymalnie 8 różnymi językami tłumaczonymi symultanicznie.

Sala Audytoryjna oprócz oświetlenia roboczego jest oświetlana światłem dziennym przez częściowo oszklony dach i fragment jednej ze ścian. W sytuacji jednak gdy potrzebne jest zaciemnienie sali – np. dla projekcji filmowych czy multimedialnych – części oszklone zasłaniane są sterowanymi automatycznie żaluzjami.

ŚWIATŁO I MECHANIKA W SALI AUDYTORYJNEJ

Za dostawę i montaż oświetlenia scenicznego, a także system mechaniki scenicznej w wielofunkcyjnej Sali Audytoryjnej odpowiedzialna była firma P.S.TEATR.

Salę wyposażono w pięć głowic MAX włos kiego producenta, firmy DTS. Wartym uwagi jest fakt, że Europejskie Centrum Solidarności jest pierwszą polską instytucją mogącą się pochwalić tymi innowacyjnymi urządzeniami.

W Europejskim Centrum Solidarności znalazły się także reflektory Spotlight z soczewką PC - 20 x VARIO 12 z optyką 4-63° oraz 16 x VARIO 25 z optyką 4-66°, reflektory profilowe tego samego producenta – 18 x COMBI ZOOM 12 z regulowaną optyką w zakresie 13-35° oraz dwa reflektory prowadzące VEDETTE 14-25°, w kompaktowej obudowie nieprzekraczającej 0,75 m. długości, z układem szybkiego zapłonu żarówki „hot restrike”. W zestawie profilów znajdziemy także dobrze znane oświetlenie ETC z serii Source Four, zbudowane z odlewów aluminiowych o bardzo dobrych właściwościach odprowadzania ciepła: 2 sztuki Source Four z optyką 36°, 6 sztuk o kącie świecenia 26° oraz 4 sztuki 19°. Wyposażenie w oświetlenie technologiczne sceny uzupełniają naświetlacze LED RGB DTS, w tym 5 DELTA 8 R oraz 4 ruchome głowy Sola Wash 19 High End Systems. Dla uzupełnienia możliwości projektowych salę wyposażono w dwa stroboskopy Eurolite Superstrobe 2700 DMX oraz dwie wytwornice dymu Antari X310.

Sterowanie oświetleniem umożliwia konsoleta oświetleniowa Palette VL 1000 Strand Lighting, obsługująca do 1.000 kanałów DMX, z dwoma dodatkowymi monitorami 17-calowymi. Od Strand Lighting pochodzą również 3 cyfrowe bloki rozdzielczo-sterownicze WALL RACK. Sygnał DMX wzmacniany jest za pomocą montowanych w racku wzmacniaczy CH6 DTS.

Do sterowania obwodów nieregulowanych oraz roboczych w sali konferencyjnej Europejskiego Centrum Solidarności zastosowany został system HDL BUS Pro. Wykorzystany do tego został panel HDL z 7-calowym ekranem dotykowym, zamontowany w kabinie operatora oświetlenia, oraz moduły stycznikowe w tyrystorowni.

Z zakresu mechaniki scenicznej firma P.S.TEATR wyposażyła Europejskie Centrum Solidarności w podesty estradowe, ruchome i stałe sztankiety oświetleniowe, podnośniki i wieże oświetleniowe, a także napędy urządzeń mechanicznych – pulpit sterowniczy oraz rozdzielnicę zasilającą wraz z instalacją.

ANTRESOLA, HOL GŁÓWNY I SALE EKSPOZYCJICZASOWYCH

Antresola, obok Sali Audytoryjnej, może również służyć jako miejsce na organizację małych kameralnych wydarzeń, jak prezentacje multimedialne, spotkania itp. Nagłośniony jest również hol główny oraz sale ekspozycji czasowych. Do tego celu wykorzystano 30 głośników sufitowych (a w zasadzie zestawów głośnikowych, gdyż są to urządzenia dwudrożne) JBL Control 24CT Micro Plus-Black oraz 4 zestawy JBL Control 25T, napędzane z trzech wzmacniaczy Crown CDI 1000. System ten jest sterowany za pomocą dwóch procesorów BSS Audio BLU-100, do obsługi których „na co dzień” używane są trzy sterowniki naścienne BLU-3. Do dyspozycji jest również mikser analogowy Soundcraft EPM 6.

Firma RGBS zainstalowała też w holu system informacji Digital Signage, oparty w części audio o system IDX Harmana. W jego skład, oprócz monitorów LCD firmy NEC, odpowiedzialnych za przekaz wizyjny, wchodzi 14 kolumn głośnikowych JBL CBT50LA, zasilanych z 4 wzmacniaczy Crowna CT4150 oraz jednego switchera awaryjnego wzmacniaczy Crown CT16S. System Digital Signage jest zarządzany za pomocą czterech procesorów BSS Audio BLU-800 z kartami I/O oraz AEC (redukcji echa akustycznego), które współpracują z mikrofonami pomiarowymi tła AKG PZM10, zamontowanymi po jednym przy każdym monitorze i parze kolumn CBT50.

 

SCENA W HOLU

Do obsługi wydarzeń organizowanych w holu, na scenie, którą można tam rozłożyć, przeznaczony jest osobny system nagłośnieniowy, składający się z 8 zestawów głośnikowych JBL VRX 932LAP, wspartych w zakresie basowym również ośmioma zestawami niskotonowymi JBL VRX 918SP. Jako odsłuchy sceniczne dostępne są 4 aktywne monitory JBL PRX 612M. System ten sterowany jest z konsolety cyfrowej Soundcraft Si Expression 16, a do dyspozycji realizatora są również systemy bezprzewodowe AKG, złożone z dwóch odbiorników DSR 700 oraz 4 nadajników handheld DHT-700 z kapsułą D5. Oczywiście w przypadku większych imprez i większego zapotrzebowania zawsze jest możliwość skorzystania z „zasobów” mikrofonowych i ogólnie sprzętowych Sali Audytoryjnej.

WYSTAWA STAŁA

Wystawa multimedialna, poświęcona głównie historii Stoczni Gdańskiej i wydarzeniom z sierpnia ’80 roku, została zaprojektowana w taki sposób, by odwiedzający mogli odebrać jej przekaz różnymi zmysłami. Ekspozycja stała składa się z siedmiu sal poświęconych różnej tematyce, między innymi „Narodzinom Solidarności”, „Sile bezsilnych”, „Wojnie ze społeczeństwem” czy „Triumfowi wolności”.

Znajdziemy tam też salę „kontemplacyjną”, upamiętniającą papieża Jana Pawła II, oraz miejsce będące odzwierciedleniem budowy pomieszczeń stoczni, w którym umieszczono między innymi ważącą ponad pół tony suwnicę - narzędzie pracy legendarnej działaczki Solidarności, Anny Walentynowicz.

Za realizację ekspozycji multimedialnej, dokumentującej polską drogę do wolności, odpowiadała warszawska spółka technologiczna Qumak Sekom. Jej partnerem była firma Konsbud Audio, która dostarczyła niezbędny sprzęt i oprogramowanie audio, zapewniła jego odpowiednią konfigurację oraz wsparcie i doradztwo techniczne. Do zadań Konsbud Audio należało również dokonanie profesjonalnej obróbki archiwalnych materiałów dźwiękowych. Polegało to na poprawie czytelności dostarczonego materiału, między innymi przez wyeliminowanie z nagrań szumów, trzasków oraz innych odgłosów, które się w nich znalazły z racji tego, że były rejestrowane za pomocą sprzętu analogowego. Do realizacji tego zadania wykorzystano system Avid Pro Tools 11 HDX.

Wyzwania, z jakimi musieli zmierzyć się projektanci wystawy, to m.in. zapewnienie precyzyjnego adresowania przekazu multimedialnego – w tym dźwięku, co z racji natury tegoż zjawiska było bodajże najtrudniejsze. Każda bowiem z sal wystawowych, które są dość pokaźnych rozmiarów, wyposażona jest w kilkanaście stanowisk multimedialnych, które przeważnie nie są od siebie odseparowane w żaden fizyczny sposób. Projektując system audio, który swym zasięgiem obejmuje wszystkie siedem pomieszczeń wystawy, zdecydowano się na rozwiązania umożliwiające swobodne sterowanie dźwiękiem w dowolne miejsce oraz rozbudowę systemu poprzez dodawanie kolejnych urządzeń. Wybór padł na system zarządzania dźwiękiem TESIRA amerykańskiej firmy Biamp Systems (o systemie tym, a szczególnie jednym z jego składników – TesiraFORTE – pisaliśmy we wrześniowym numerze LSI).

Urządzenia systemu TESIRA zostały ze sobą połączone siecią strukturalną, za pomocą kart sieciowych obsługujących protokół AVB (Audio Video Bridging). Protokół AVB pozwala na chwilę obecną na przesyłanie, za pomocą jednego kabla, do 256 sygnałów w obie strony. Platformę TESIRA można też dowolnie przekonfigurować i rozbudować w razie zajścia konieczności utworzenia nowego stanowiska, przesyłu sygnałów dźwiękowych z danego źródła do innych lokacji czy też zmiany funkcjonalności systemu. Dzięki wykorzystaniu protokołu AVB stworzono zdecentralizowany system zarządzania dźwiękiem. Poszczególne procesory oraz ekspandery są rozmieszczone w czterech niezależnych pomieszczeniach technicznych, a stojące tam szafy rackowe obsługują jedną bądź dwie sale wystawowe.

Do emitowania sygnałów dźwiękowych wykorzystano urządzenia dwojakiego rodzaju – zestawy głośnikowe d&b audiotechnik (w przypadku potrzeby pokrycia dźwiękiem większych powierzchni) i Genelec (na krótsze dystanse)

oraz słuchawki niemieckiej marki M.O.L.I.T.O.R USO. Tych ostatnich zainstalowano w sumie 100 szt. Są to typowo muzealne, jednouszne słuchawki, charakteryzujące się dużą wytrzymałością i wyglądem przypominające słuchawki z lat 80. ubiegłego stulecia.

Zestawy głośnikowe firmy d&b audio technik – 8S i 4S – zainstalowane są najczęściej w tych miejscach, gdzie wymagana jest wysoka zrozumiałość mowy oraz równomierne pokrycie dźwiękiem większego obszaru. Umieszczone są one np. w zabudowie nad sufitem, między dwoma tysiącami robotniczych kasków, w sali poświęconej Stoczni Gdańskiej. Ich zadaniem jest emisja dźwięku o odpowiednio dużym natężeniu, tak aby był on dobrze słyszany z dużej odległości. Innym przykładem użycia sprzętu tej marki jest stanowisko, które zostało wyposażone w monitor o szerokości sześciu metrów, na którym wyświetlany jest film z negocjacji i porozumień prowadzonych podczas strajków w Stoczni Gdańskiej. Miejsce, skąd można odpowiednio komfortowo oglądać ten film przy tak dużym ekranie, jest oddalone od niego o co najmniej 6 metrów, i właśnie na takim dystansie (i większym również) grają zainstalowane tam zestawy d&b.

Z kolej zestawy głośnikowe Geneleca mają inne zadania – kierowanie wiązki dźwięku w konkretne miejsce, o ograniczonym zasięgu i wymiarach, tak aby zminimalizować efekt „mieszania się” dźwięku z sąsiednich stanowisk.

Uzyskano to poprzez emisję dźwięku w zawężonym kącie horyzontalnym, za to szerszym w pionie. Wykorzystano do tego następujące urządzenie głośnikowe firmy Genelec: 6010BPM, 6010BWM, 4030BMM, 4030BWM, 4020BMM, 5040BPM, 8040BPM oraz AIC25 i AIW25. Konstrukcja ostatnich dwóch modeli jest płaska, przez co można je z łatwością zamontować w ścianie (AIW25) bądź w suficie (AIC25).

Przydatną funkcjonalnością jest również możliwość pomalowania maskownic na dowolny kolor.

Aby urządzenia głośnikowe nie rzucały się zbytnio w oczy, a wręcz przeciwnie
– wpisywały się w scenografię muzeum
– część z nich na różny sposób ukryto przed wzrokiem osób zwiedzających muzeum.

Są więc zestawy głośnikowe zainstalowane w starym radiu czy telewizorze z epoki, w skrzynce narzędziowej, dwa zabudowane są w kabinie kierowcy milicyjnego STAR-a, imitując pracę radiostacji, spora część jest podwieszona pod sufitem albo zamontowana nad sufitem wykonanym ze specjalnego tworzywa. Wystawa w ECS jest, jak dotąd, największą w Polsce instalacją zbudowaną w oparciu o zestawy głośnikowe Genelec, tj. ponad 80 sztuk.

Projektanci systemu dźwiękowego musieli zmierzyć się z jeszcze jednym wyzwaniem. Sala poświęcona papieżowi Janowi Pawłowi II przewidywała ekspozycję przestrzennych efektów dźwiękowych. Powieszono w niej, na przeciwległych ścianach, szesnaście monitorów, o bardzo wąskich łączeniach – patrząc na nie już z dwóch metrów odnosi się wrażenie, że stanowią jedną całość. Nad każdym z monitorów zamontowano jeden zestaw głośnikowy, sterowany osobną linią, tak aby każdy z nich emitował inny dźwięk. Zestawy wiszące po jednej stronie ukryto w zabudowie z perforacją, zaś po drugiej stronie schowano za materiałem umożliwiającym swobodne przenikanie dźwięku. Zainstalowany w muzeum system dźwiękowy umożliwia ukrycie jednej częstotliwości i uwypuklenie innej. W wyniku tego zabiegu można uzyskać tzw. efekt Dopplera (np. efekt przejeżdżającej ciężarówki). W ten sposób osoba wizytująca muzeum jest „atakowana” efektami audiowizualnymi z różnych stron i w różnym czasie. Odnosi wrażenie bycia w środku wydarzeń. Do stworzenia tego efektu użyto procesora SoundHub brytyjskiej marki TiMax.

PODSUMOWUJĄC

Europejskie Centrum Solidarności to nie tylko imponujący budynek, od razu rzucający się w oczy, ale również doskonale wyposażony – zarówno do pełnienia funkcji muzealnych i wystawienniczych, jak i obsługi wszelkiego rodzaju imprez, od konferencji i sympozjów poczynając, poprzez projekcje kinowe, na koncertach muzycznych kończąc.

Instalacja audiowizualna w części muzealnej jest jedną z najbardziej nowoczesnych w Polsce i Europie. Dysponuje największym, pod względem liczby urządzeń, torów wyjściowych i źródeł dźwięku, systemem zarządzania dźwiękiem TESIRA Biamp Systems. Do jej wykonania użyto ponad 100 zestawów głośnikowych, ponad 100 monitorów oraz ponad 100 ekranów dotykowych. Wysokiej jakości sprzęt audio i zaawansowane rozwiązania technologiczne posłużyły do stworzenia miejsca, które dostarcza widzom bardzo realistycznego obrazu przeszłości, jednocześnie edukuje i wzrusza.

Sala Audytoryjna jest wielofunkcyjnym, kompleksowo wyposażonym obiektem, który jest w stanie obsłużyć – bez udziału firm zewnętrznych (i ich sprzętu) – każde wydarzenie, do jakiego została przeznaczona, włącznie z koncertem nawet najbardziej wymagających gwiazd (dzięki wyposażeniu w riderowy sprzęt wysokiej klasy). O możliwości projekcji filmowych 3D oraz obsługi imprez z udziałem gości z zagranicy już wspominałem.

Pozostaje więc tylko wyrazić uznanie dla osób odpowiedzialnych za projekt i realizację tej inwestycji, że odpowiedzialnie podeszły do tematu, fundując gdańszczanom i wszystkim odwiedzającym gościom obiekt nie tylko piękny, ale przede wszystkim funkcjonalny i świetnie wyposażony.

Piotr Sadłoń