JBL CWT128. Pasywny, instalacyjny zestaw głośnikowy o szerokim kącie dyspersji

A czy zastanawialiście się, ile różnych konstrukcji głośników, opartych o tę fundamentalną zasadę wyprodukowano? Co zastosowanie, to nieco inny typ głośnika.

Podobnie jest z zestawami głośnikowymi, w których one pracują. Mogą mieć zastosowanie w sprzęcie domowym, na estradzie, do nagłaśniania specyficznych grup instrumentów czy imprez plenerowych. Małe, średnie, duże, okrągłe – przeróżne. Gdy zaczynałem swoją przygodę z systemami nagłaśniającymi, każda nowa konstrukcja głośników czy zestawów głośnikowych na mojej drodze była jak otwarcie kolejnych drzwi. Wtedy najmniejsze zainteresowanie wzbudzały we mnie systemy instalacyjne. Było tak, bowiem zestawy głośnikowe do zastosowań instalacyjnych nie były wyszukane konstrukcyjnie, a do tego charakteryzowały się często przeciętnymi parametrami. No i oczywiście jakiś tam transformator w środku.

Dziś systemy instalacyjne to równorzędna dziedzina systemów nagłaśniających, nieustępująca w niczym pola klasycznym systemom głośnikowym do zastosowań mobilnych. Oczywiście instalacyjne zestawy głośnikowe konstruowane są do różnych zastosowań. Mogą być stosowane w budynkach użyteczności publicznej, szkołach czy centrach handlowych. Do takich zastosowań projektuje się urządzenia o niewielkich gabarytach, często stawiając na dyskrecję konstrukcji. Świetnym przykładem mogą być niepozoe zestawy głośnikowe, zainstalowane w bazylice św. Piotra w Rzymie. Trzeba się dobrze wpatrzeć, aby je spostrzec. Za pomocą systemów instalacyjnych nagłaśnia się również stadiony sportowe, kina i teatry, gdzie potrzeba konstrukcji o większych mocach, o brzmieniu bogatszym niż jedynie głos, oraz o wystarczającym pokryciu dźwiękiem. Zestaw głośnikowy do takich zastosowań skonstruowała znana firma JBL.

 

CWT128

Instalacyjny zestaw głośnikowy CWT128, bo o nim właśnie mowa, jest wykonany w formie prostopadłościennego słupa. Surowość prostopadłościanu została złagodzona przez projektantów poprzez niesymetryczne ścięcia. Zabieg taki spowodował, że przekrój poprzeczny obudowy stał się nieregulaym ośmiokątem. Obudowa wykonana została ze sklejki i polakierowana na czay matowy kolor, opatentowaną przez JBL powłoką DuraFlex. CWT128 jest typowym zestawem instalacyjnym i w związku z tym jego obudowa została wyposażona w cztery punkty montażowe z gwintami M10 oraz cztery punkty z gwintami M8. Nie znajdziemy na obudowie nóg, co jest zrozumiałe, ale nie znajdziemy również żadnych uchwytów transportowych, co już do końca zrozumiałe nie jest. Zestaw jest wprawdzie instalacyjny, jednak waży prawie 20 kg i ciężko jest go wyjąć z opakowania, a co dopiero przenieść z miejsca na miejsce. Jedyną słuszną metodą transportową tego zestawu jest przytulić się do niego „na misia”.

Głośniki zestawu zabezpieczone są osłoną wyprofilowaną z ażurowej stalowej blachy, lakierowanej na kolor czay. Charakterystyczne dla tej konstrukcji są swego rodzaju uszy wystające z boków osłony, co podpowiada, że przednia płyta skrywana pod nią nie stanowi płaskiej płyty. Tak jest w rzeczywistości, bowiem po zdjęciu obudowy można przeanalizować niecodzienną konstrukcję elementu nośnego głośników. CWT128 wyposażono w dwa głośniki o średnicy 8”. Są one rozłożone w góej oraz w dolnej części przedniej płyty. Ponad góym oraz poniżej dolnego głośnika niskotonowego, po przekątnej, umieszczono po jednym prostokątnym otworze bass-reflex.

W środkowej części przodu obudowy zamontowano dwa drivery, których hoy skonstruowane są w taki sposób, aby dyspersja sygnału tego zestawu wynosiła 160 stopni w poziomie. Tworzą one falowód o nazwie Crossfired Waveguide Technology, w skrócie CWT, stąd i nazwa urządzenia. Głośniki wysokotonowe są cofnięte w głąb obudowy w stosunku do głośników niskotonowych i stąd potrzeba głębszych wycięć boków, które trzeba osłonić. Zamysłem projektantów zestawu była możliwość zastosowania jednego szeroko pokrywającego dźwiękiem zestawu zamiast stosowania dwóch osobnych. Zastosowanie dwóch zestawów, w celu poszerzenia dyspersji sygnału, często prowadzi do niepożądanych interferencji fal dźwiękowych przez nich emitowanych. Występują one w miejscach, gdzie obszary pracy zestawów nachodzą się na siebie. CWT128, dzięki falowodowi CWT, pokrywa dźwiękiem duży obszar, unikając właśnie takich interferencji.

Zastosowane w zestawie głośniki są konstrukcji JBL. Ośmiocalowe przetwoiki niskotonowe to konstrukcje 228J. Wyposażone są w lekką cewkę o średnicy 2,5” oraz potężny magnes ferrytowy – ma on bowiem średnicę niewiele mniejszą od średnicy membrany. Drivery to model 2408H-1 o średnicy cewki 1,5” oraz wylotu 1”.

Głośniki wysokotonowe również wyposażone są w magnesy ferrytowe. Na tylnej ściance obudowy zamontowano drewnianą osłonę, w którą wkręcono dławnicę typu PG, służącą do wyprowadzania przewodu zasilającego zestaw. To takie tanie, proste oraz szeroko stosowane rozwiązanie, ograniczające jednakowoż możliwość zbliżenia tylnej ścianki obudowy do ściany. Pod tylną osłoną znajduje się panel z tworzywa sztucznego, na którym zamontowano listwę łączeniową.

CWT128 można zasilać z klasycznego, beztransformatorowego wzmacniacza, dla którego zestaw stanowi obciążenia o impedancji 8 omów. Jako że jest to urządzenie stricte instalacyjne, nie obyło się też bez możliwości zasilania go z linii 70 V (wtedy do wyboru mamy moc zestawu 110 , 55 lub 28 W) oraz z linii 100 V (do wyboru 110 lub 55 W).

W przestrzeni pod góym głośnikiem zamontowano dwie płytki filtrów pasywnych, natomiast pod dolnym głośnikiem zainstalowano transformator głośnikowy.

Przewody łączące mają słuszny przekrój i są solidnie wlutowane w płytki, co nie jest bez znaczenia. W związku bowiem z konstrukcją zestawu i rozłożeniem wewnętrznym elementów składowych przewody wewnątrz obudowy wędrują z góry zestawu na dół. Całość konstrukcji CWT128 jest estetyczna oraz solidna.

PRÓBY ODSŁUCHOWE

wprowadziły mnie w lekką konsteację, bowiem od początku zauważyłem mocno konturowe brzmienie. Cóż może być dziwnego w konturowym brzmieniu? Ano nic w zasadzie, gdyby nie poziom niskich tonów emitowanych przez zestaw. Biorąc pod uwagę, że jest to zestaw instalacyjny i dosyć często będzie wisiał w pobliżu ściany, bas, którym zestaw dysponuje w nadmiarze, tylko się powiększy. Praca driverów natomiast zestrojona jest tak, aby lekko uwydatnić górę pasma – tutaj wszystko jest OK. Oczywiście konstruktorom przyświecał cel zastosowania tej konstrukcji w plenerowych instalacjach lub w dużych salach, gdzie zestaw oparty na głośnikach ośmiocalowych będzie musiał sprostać konieczności wprawienia w ruch grubych litrów powietrza. Przy zastosowaniu zestawów CWT128 w mniejszych, bardziej kameralnych pomieszczeniach brak jazgotliwego środka sprawi, że nie będą one uciążliwe dla słuchaczy.

Kierunkowa praca zestawu CWT128 jest fenomenalna. W zasadzie w każdym punkcie przed zestawem brzmienie jest jednakowe. Trudno byłoby tutaj szukać charakterystycznego zanikania góry przy zmianie kąta zestawu względem słuchacza. Pomiary potwierdziły wrażenia odsłuchowe. Zestaw o ok. 3 dB podbija górę pasma przenoszenia od siedmiu kiloherców w górę. W średnicy zestaw gra zaskakująco liniowo, z lekkim tylko wytłumieniem w okolicy 2,1 kHz oraz 1,5 kHz. Skąd więc odsłuchowe wrażenie, że brakuje środka, wokale są schowane pół kilometra za zestawem, a całość brzmi niezbyt klarownie? Otóż wszystkiemu winien jest zakres od 150 Hz do około 350 Hz, gdzie mamy do czynienia z potężnym podbiciem tego pasma, które w jego środku, w okolicy 200 Hz, wynosi ponad 6 dB!

Trudno było mi odpowiedzieć sobie na pytanie, po co takie podbicie, które zabiera gros energii emitowanych dźwięków, przez co ma się wrażenie, że środek jest mocno wycięty i tylko góra się przebija. Próba poprawienia tego brzmienia przez wyrównanie charakterystyki w zakresie owego podbicia za pomocą procesora głośnikowego okazała się być prosta i skuteczna i wystarczyło tylko skorzystać z dwóch filtrów parametrycznych (przy czym jednym trzeba było dość głęboko, minimum 6 dB, wyciąć pasmo 100-300 Hz), aby zestaw zabrzmiał o wiele bardziej czytelnie i klarownie. Jest to dowód na to, że można bez większych problemów dokonać dostrojenia brzmienia zestawu w zależności od aplikacji, zastosowania, jak i charakterystycznych cech pomieszczenia.

 

POMIARY Pomiary zostały wykonane za pomocą sygnału typu przemiatany sinus. Program pomiarowy SatLive, mikrofon pomiarowy Audix TR-40, moduł USB Emu Traker Pre. Charakterystyki z wygładzaniem 1/3 oktawy. Funkcja przejścia (transfer function) zestawu głośnikowego JBL CWT128 – u góry charakterystyka amplitudowa, u dołu fazowa. Pasmo przenoszenia generalnie zgadza się z danymi producenta. Zestaw, zgodnie z wrażeniami słuchowymi, ma mocno podbity zakres 150-250 Hz, co daje w efekcie wrażenie wyciętego środka, który jednak – wbrew temu wrażeniu – ma bardzo wyrównany przebieg. Podobnie jak zakres wysokich częstotliwości, który jest tylko trochę podbity. Charakterystyka fazowa jest wyrównana powyżej punktu podziału, natomiast od częstotliwości 100 Hz do 2 kHz obraca się o pełny kąt (360 stopni). Zmierzone w polu bliskim charakterystyki driverów (zielona), wooferów (czerwona) oraz całościowa zestawu CWT128 (w odległości 1 m, granatowa). Na charakterystyce wooferów widać takie samo podbicie niskich częstotliwości, jak na charakterystyce wypadkowej, sięgające nawet 7 dB. Punkt podziału zwrotnicy wypada w okolicy 1,5 kHz, co też sugeruje lekkie wcięcie w tym zakresie na charakterystyce wypadkowej.   Charakterystyka kierunkowa JBL CWT128 (bez najniższych częstotliwości) przy pomiarze w osi (granatowa) oraz pod kątem 45 (czerwona) i 90° (zielona), mierzona w płaszczyźnie poziomej. Nasze pomiary potwierdzają deklarowaną przez producenta 160-stopniową dyspersję w poziomie, bowiem nawet pod kątem 90 stopni w stosunku do osi różnice w góym zakresie pasma między pomiarem w osi praktycznie nie są większe niż 6 dB

PODSUMOWANIE

Mając na myśli głośnikowy system instalacyjny myślimy często o niewielkich zestawach, które dysponują niezbyt dużą mocą. JBL swoim CWT128 przypomniał, że instalacje stałe to również duże obiekty plenerowe, sale kinowe, parki rozrywki, itp. Poszerzona dyspersja sygnału do 160 stopni pozwala zaprojektować system nagłaśniający z wykorzystaniem mniejszej liczby źródeł dźwięku. Brzmienie CWT128 również ustawione jest do pracy w warunkach dużych obiektów lub plenerów. Jednocześnie wprowadzenie korekcji pozwala na dostosowanie brzmienia do innych, bardziej kameralnych zastosowań. Pamiętać jednak trzeba, że przy gabarycie zestawu dyskrecję, która często jest ważnym czynnikiem przy stałych instalacjach głośnikowych, trudno będzie uzyskać w mniejszych pomieszczeniach. Jednak można z powodzeniem założyć, że CWT128 jest konstrukcją, która jest adresowana do zastosowań w miejscach, gdzie nie trzeba będzie się kryć z elementami nagłaśniającymi.

Marek Kozik

---

Więcej informacji o prezentowanym zestawie głośnikowym oraz innych produktach firmy JBL na stronie inteetowej producenta: www.jblpro.com oraz polskiego dystrybutora: www.essaudio.pl.

INFORMACJE: Moc: 450 W/8 Ω RMS 70V: 110, 55, 28 W 100V: 110, 55 W Dyspersja: 160 × 60 stopni Pasmo przenoszenia: 71 Hz-20 kHz (-10 dB) Podział częstotliwości: 1,5 kHz Max SPL: 129 dB Wymiary: 811,3 × 259,6 × 300,7 mm Waga: 18,6 kg Cena: info u dystrybutora Dostarczył: ESS Audio, ul. Graniczna 17 05-092 Łomianki-Dąbrowa tel. (22) 751-42-46 www.essaudio.pl