Bose ControlSpace SP-24 - Procesor głośnikowy

OPIS OGÓLNY

ControlSpace SP-24 to procesor, którego zadaniem jest optymalizacja pracy stałych i mobilnych systemów nagłośnieniowych, w czasie rzeczywistym. W odróżnieniu od większego ESP-88 mieści się w obudowie o wysokości tylko 1U. Różnice gabarytowe wynikają przede wszystkim z natury samego procesora.

O ile bowiem ESP-88 (czyli de facto procesor ESP-00, ale z zainstalowanym zestawem kart) jest procesorem o architekturze otwartej, czyli takiej, którą użytkownik może dostosować do własnych potrzeb poprzez montaż odpowiednich kart wejść i wyjść, o tyle SP-24 to urządzenie „zamknięte” – ma dwa stałe wejścia analogowe i cztery wyjścia – i takim musi pozostać. Dedykowane uchwyty umożliwiają zamontowanie urządzenia w stelażu natychmiast po wyjęciu z pudełka, ale w razie potrzeby można je po prostu odkręcić.

Przedni panel w kolorze srebym jest elegancki i bardzo przejrzysty. Mamy tu sześć przycisków, podświetlany na niebiesko wyświetlacz LCD oraz cztery sygnalizacyjne diody świecące. Wyświetlacz pracuje w trybie znakowym, wyświetlając dwa wiersze po 16 znaków. Prezentowane są na nim wartości regulowanych parametrów, nazwy presetów i scen.

LED-y są natomiast pogrupowane w dwie pary, odpowiadające dwóm wejściom, i jedne sygnalizują obecność sygnału audio, drugie zaś przekroczenie poziomu 0 dBFS. Z kolei grupę przycisków tworzą: włącznik zasilania, cztery „guziki” nawigacyjne oraz jeden do zatwierdzania wyboru i uruchamiania procedury wczytywania presetów.

Panel tylny jest równie nieskomplikowany. Zawiera dwa złącza wejściowe i cztery wyjściowe, wszystkie w postaci symetrycznych gniazd XLR, gniazdo zasilania oraz gniazdo USB typu B. To ostatnie służy do komunikacji z komputerem, a jego rola – zwłaszcza w przypadku, gdy procesor używany jest w systemie nagłośnieniowym innego producenta niż Bose – jest bardzo znacząca, o czym jednak za chwilę.

Złącze zasilania to standardowe gniazdo „komputerowe” typu IEC C14. Wbudowany zasilacz impulsowy pozwala na zasilanie urządzenia napięciem przemiennym z zakresu 100-240 V i pobiera z sieci moc o wartości 15 watów.

WŁASNOŚCI ELEKTROAKUSTYCZNE

Jak każdy produkowany obecnie procesor głośnikowy, tak i SP-24 jest urządzeniem cyfrowym. Wyposażony został w przetwoiki A/C i C/A, przetwarzające sygnał z częstotliwością 48 kHz i w 24-bitowej rozdzielczości. Zapewniają one dynamikę na poziomie 107 dB, przy zniekształceniach harmonicznych 0,015%. Przesłuchy międzykanałowe zwykle nie przekraczają poziomu 100 dB. Można więc w zasadzie uznać, że praktycznie ich nie ma. Latencja, jakiej „doznaje” przetwarzany sygnał na drodze przez DSP, to 1,52 milisekundy. Ale, oczywiście, procesor ten daje też możliwość dodatkowego opóźnienia sygnału o 170 kolejnych milisekund. A na czym upływa owe półtorej milisekundy? Oczywiście na przetwarzaniu sygnału, ale powiem o tym nieco więcej za chwilę.

Sygnał wejściowy, przyjmowany na wejście analogowe, może mieć poziom maksymalny +18 dBu, przy czym czułość wejść można przełączać pomiędzy 0, +6 i +18 dBu. Impedancja wejść dla częstotliwości 1 kHz wynosi 2,3 kilooma. Wyjścia natomiast transmitują sygnał o maksymalnym poziomie +18 dBu i mają impedancję 200 omów.

OBSŁUGA

Obsługa SP-24 jest o tyle utrudniona, że z poziomu przedniego panelu uzyskujemy dostęp jedynie do niektórych parametrów, i to w większości związanych z obsługą systemów nagłośnieniowych Bose.

Chcąc natomiast „ożenić” SP-24 z innym systemem będziemy musieli sięgnąć po komputer PC z zainstalowanym dedykowanym oprogramowaniem SP-24 Editor, dostępnym do pobrania z witryny producenta.

Na szczęście programik ten jest niewielki – archiwum ZIP ma objętość niespełna 5 megabajtów. Ten niepozoy plik, po rozpakowaniu i uruchomieniu zawartego w nim programu w komputerze PC, daje nam dostęp do funkcji obsługowych, których próżno szukać na wyświetlaczu SP-24, choćbyśmy naciskali przyciski na przednim panelu, aż by nam się porobiły odciski. Najpierw powiem więc może, co można zdziałać przy użyciu samych przycisków. A zatem możemy określić maksymalny poziom wejściowy oraz wzmocnienie na poszczególnych wejściach, ustalić opóźnienie każdej z linii sygnałowych, a także ustawić wzmocnienie na wyjściach. Oprócz tego można zablokować działanie przycisków bądź też zresetować ustawienia procesora do wartości fabrycznych. Ponadto przyciski umożliwiają wczytanie presetu lub sceny. I to w zasadzie tyle.

Użyjmy więc oprogramowania. Proces instalacji zajmuje kilka sekund, zaś program zadowala się niespełna 7 megabajtami objętości dysku. Po otwarciu ukazuje nam się blokowy schemat procesora, z wyodrębnionymi poszczególnymi blokami przetwarzania, a w dolnej części ekranu wyświetlane są ich kontrolki. Pierwszy blok odpowiada za ustawienie poziomu i wzmocnienia wejściowego. Blok drugi to korekcja. Do dyspozycji mamy tu korektor graficzny lub parametryczny, w obu przypadkach 9-pasmowy. Korekcja odbywa się niezależnie dla obu wejść. Następny w kolejności to blok komutacji. Tu możemy sygnały z wejść A i B skierować, niezależnie lub po zsumowaniu, na wybrane linie wyjściowe. Kolejnym blokiem jest blok filtrów. Daje nam do wyboru filtry Bessela, Butterwortha i Linkwitz-Rileya, o nachyleniu charakterystyki od 6 do 48 dB/oktawę i częstotliwości granicznej regulowanej w zakresie 20-20.000 Hz. Piąty blok pozwala na wybranie zastosowanych modeli głośników – oczywiście przyda nam się tylko wtedy, gdy zdecydowaliśmy się na zakup zestawów Bose. Lista modeli jest dosyć długa i dla niektórych udostępnia presety zarówno dla pracy przy montażu naściennym, jak i „w polu swobodnym”. Dalej znajduje się kolejny blok korekcji, stanowiący w zasadzie dokładną kopię tego w bloku wejściowym. Siódmy w kolejności blok to linia opóźniająca, a ósmym jest limiter. Na samym końcu znajduje się sekcja Output Gain, czyli regulacja wzmocnienia sygnału na wyjściach. Jak widać, żadnych komplikacji. Wszystko proste i zrozumiałe dla każdego, kto choć trochę wie, co, jak i kiedy należy wyregulować.

ZAKRES ZASTOSOWAŃ

Z uwagi na ustaloną i niezbyt rozbudowaną konfigurację procesor SP-24 ma cokolwiek ograniczone pole zastosowań. Można przy jego użyciu stworzyć prostą instalację nagłośnieniową, z czterema strefami fizycznymi, ale tylko dwoma logicznymi – wszak ile by tych stref nie było, podać do nich możemy jedynie dwa sygnały (no, powiedzmy trzy, jeśli miks sygnałów wejściowych potraktować jako trzeci). Jako matryca 2 × 4 urządzenie nie daje zbyt szerokiego pola do popisu. Oprócz tego procesor ten można wykorzystać np. w systemach dźwiękowych jako aktywny crossover. Takie zastosowanie przewidział zresztą producent, zapisując w pamięci urządzenia odpowiednie presety. W tej też roli można SP-24 użyć jako zwrotnicę dla zestawów bi-ampowych (wówczas możemy sterować sygnałem dla dwóch takich zestawów czy też całych gron nagłośnieniowych), a nawet tri-ampowych, ale wtedy pojedynczy procesor wystarczy nam tylko na jedną „stronę”. Zresztą sprytny technik pewnie zdoła wymyślić jeszcze parę innych zastosowań.

PODSUMOWANIE

Bose SP-24 to sprawnie działający, prezentujący przyzwoite parametry techniczne i elektroakustyczne procesor głośnikowy. Co prawda nie da rady przy jego użyciu – a przynajmniej przy użyciu pojedynczej sztuki – skonstruować rozbudowanej instalacji, ale w skromniejszym zakresie doskonale da sobie radę. Jest przy tym dyskretnie elegancki i porządnie wykonany. Krótko mówiąc, bardzo sympatyczne urządzenie.

Marek Korbecki

Więcej informacji o prezentowanym urządzeniu oraz innych produktach firmy Bose na stronie producenta: www.pro.bose.com oraz polskiego oddziału: www.pro.bose.pl.