Procesor zarządzający systemem nagłośnieniowym Pol-Audio DSP 48 AES/EBU

Zdarzają się i wśród ludzi „nietoperze”, jednak częste próby i doświadczenia dowodzą, że przeważająca część populacji nie słyszy różnicy pomiędzy dźwiękiem naturalnym a modelowanym. Ciągły i dynamiczny rozwój konstrukcji procesorów modulujących brzmienie prowadzi do powstawania konstrukcji o wręcz niesamowitej mocy obliczeniowej, co przekłada się na brzmienie, dynamikę oraz poziom zniekształceń.

W całej rodzinie procesorów cyfrowych osobną grupę stanowią procesory głośnikowe, które z zasady pracują na końcu toru systemu nagłaśniającego. Oczywiście na rynku muzycznym znaleźć można wiele urządzeń tego typu. Firmy produkujące i oferujące zestawy nagłaśniające coraz częściej stawiają na urządzenia sterujące, pasujące do ich produktów. Pozwalają one, przy wykorzystaniu wiedzy o filtrach, na tworzenie aktywnych crossoverów, działających bardzo precyzyjnie. Często urządzenia takie są nieznacznie tańsze od innych oferowanych na rynku. Kolejną zaletą takiego rozwiązania jest dopasowanie parametrów korygujących brzmienie do konkretnego produktu. Nie wszyscy użytkownicy nagłośnień są wykształconymi inżynierami dźwięku, a co za tym idzie mogą nie być w stanie poprawnie wykorzystać procesor, albo – co gorsza – ich działanie może doprowadzić do awarii zestawów głośnikowych. Rodzimy, znany producent systemów nagłaśniających, firma Pol-Audio proponuje w swojej bogatej ofercie kolejną konstrukcję procesora głośnikowego

DSP48 AES/EBU

Urządzenie zamknięte jest w stalowej obudowie 19-calowej o wysokości 1U, polakierowanej na kolor czay. W nazwie procesora zawarta jest liczba wejść i wyjść urządzenia – i tak wyposażony jest w cztery wejścia analogowe oraz osiem wyjść, a dodatkowo w parę wejść cyfrowych AES/EBU.

Na przedniej płycie urządzenia znajdują się zestawy kontrolek w formie diod LED, które informują o pojawieniu się sygnału na konkretnym wejściu czy wyjściu, osiągnięciu przez sygnał poziomu -6 dB, zadziałaniu limitera sygnału na wejściu lub wyjściu oraz sygnalizacja przesterowania. Kontrolki stanowią „czwórki” przypisane do konkretnego wejścia czy wyjścia. Z lewej strony przedniego panelu znajdują się wskaźniki wejść analogowych i cyfrowych, zaś po prawej stronie ośmiu wyjść. Każdy blok wskaźnika wyjścia jest dodatkowo wyposażony w przycisk wyciszania MUTE oraz diodę LED sygnalizującą załączenie tej funkcji.

W centralnej części przedniego panelu zainstalowano wyświetlacz LCD oraz zestaw ośmiu przycisków i enkoder obrotowy, służący do nawigacji oraz zmiany nastaw poszczególnych parametrów procesora. Wszelakich nastaw urządzenia można dokonać za pośrednictwem wyświetlacza oraz przycisków na panelu, jest to jednak mniej wygodne od modyfikacji nastaw za pomocą komputera PC, wyposażonego w aplikację AllControl.

Procesor DSP 48 AES/EBU można połączyć z komputerem na dwa sposoby. Pierwszy to skorzystanie ze złącza USB umieszczonego na przednim panelu, zaś drugi to dostęp za pośrednictwem sieci etheet, której gniazdo RJ45 znajduje się na tylnej płycie obudowy. Tam również znajduje się osiem gniazd wyjść oraz sześć gniazd wejść, wszystkie typu XLR (męskie dla wyjść i żeńskie dla wejść). Na tylnej płycie obudowy umieszczono również gniazdo oraz wyłącznik zasilania z sieci napięcia przemiennego.

WNĘTRZE

Na całość układu elektronicznego procesora składają się cztery płytki drukowane, wykonane w dużej skali integracji. Połączenia pomiędzy płytkami wykonane są za pośrednictwem taśm wieloprzewodowych. Wewnątrz urządzenia panuje porządek, jednak w moim odczuciu estetykę burzy ilość kleju termicznego, zabezpieczającego duże elementy oraz złącza. Montaż poszczególnych płyt wykonany został w procesie automatycznym i jakość jego nie podlega dyskusji.

STEROWANIE

Najwygodniejszym sposobem dokonywania modyfikacji ustawień parametrów urządzenia jest skorzystanie z aplikacji AllControl. Aplikacja stworzona jest w bardzo przejrzysty sposób. Z lewej strony ekranu znajdują się zakładki odnoszące się do miksera, crossovera, wejść oraz wyjść urządzenia.

Główny ekran pozwala na zapisanie w pamięci nowego presetu lub przywołania wcześniej zapisanych. Drugą funkcją głównego ekranu jest możliwość ustawienia poziomu sygnału na wejściach i wyjściach. Każde z wejść czy wyjść można wyciszyć, jak również zlinkować kanały: wejście A można połączyć z B, wejście C z wejściem D, natomiast wyjścia w porządku 1 z 2, 3 z 4, 5 z 6 oraz 7 z 8. Domyślnie procesor ma sparowane wejścia oraz wyjścia, natomiast sygnał z wejścia A wysyłany jest na wyjścia o numerach nieparzystych, zaś z wejścia B na wyjścia o numerach parzystych. Wejścia C oraz D nie są aktywne. Stan taki występuje do momentu przedefiniowania lub wczytania presetu, w którym występują inne ustawienia. W pierwszej, głównej zakładce możemy wybrać również źródło sygnału dla kanałów wejściowych – z wejść analogowych lub cyfrowych AES/EBU.

Druga zakładka służy do konfiguracji crossovera. Głównym polem jest tutaj wykres poszczególnych filtrów wyjść, z których można zaprojektować crossover sygnału. Modyfikacji można dokonać za pomocą myszy i kursora, jak również obracając kółko myszy na wybranym polu. Każde wyjście dysponuje filtrem góo- i dolnoprzepustowym, z możliwością wyboru częstotliwości granicznej oraz nachylenia. Do dyspozycji mamy filtry Buterwortha 6, 12, 18 i 24 dB/okt, Bessela 6, 12, 18 i 24 dB/okt oraz Linkwitza-Riley’a o nachyleniu 12 i 24 dB/oktawę. W tej zakładce można modyfikować wartość poziomu oraz opóźnienia sygnału dla każdego wyjścia.

W góym prawym rogu ekranu zakładki „X-over” dodatkowo mamy podgląd wskaźników poziomu sygnału na wyjściach, przełączniki parowania wyjść, przyciski wyciszania Mute oraz przyciski odwracania polaryzacji sygnału.

Kolejne cztery zakładki są identyczne i dotyczą poszczególnych wejść procesora. Każde z wejść wyposażono w dziesięć filtrów parametrycznych z możliwością wyboru częstotliwości, dobroci oraz wzmocnienia/tłumienia sygnału. Mamy też możliwość wyboru typu filtru spośród dzwonowych, wszechprzepustowych, środkowozaporowych, półkowych LO i HI, środkowoprzepustowych oraz góo- i dolnoprzepustowych. Wejścia procesora wyposażono jeszcze w dodatkowe filtry góo- i dolnoprzepustowe, które można skonfigurować z filtrów Butterwortha, Bessela oraz Linkwitza-Riley’a. Wszelakie zmiany nastaw filtrów widać na wykresie, który również przedstawia charakterystykę wypadkową danego wejścia. Każdy z filtrów można wyłączyć, wtedy na ekranie zostaje jego „ślad”, jednak zmianie ulega charakterystyka wypadkowa. W ten sposób widać wszelakie zmiany.

Zakładki wejść wyposażone są w duży suwak poziomu sygnału ze wskaźnikiem wysterowania oraz przyciskiem wyciszania. Do dyspozycji mamy również okno nastawy delaya, limitera (thershold i release) oraz kompresora. Kompresor oferuje możliwość regulacji progu, stosunku (ratio), czasu ataku, podtrzymania i zaniku oraz wzmocnienia sygnału.

Ostatnie osiem zakładek dotyczy modyfikacji nastaw wyjść procesora. Wyjścia mają do dyspozycji, podobnie jak wejścia, dziesięć filtrów parametrycznych oraz filtry góo- i dolnoprzepustowe, które są filtrami z zakładki crossvera – można je więc konfigurować zarówno z tej zakładki, jak i wchodząc w zakładkę konkretnego wyjścia. Na wykresie każdego wyjścia widać nastawy poszczególnych filtrów, jak również charakterystykę wypadkową. Zmiany nastaw filtrów można dokonać przeciągając znaczniki na wykresie, jednak jest to sposób mniej wygodny. Wyjścia wyposażone są również w delay, limiter oraz kompresor, regulację poziomu sygnał ze wskaźnikiem, przycisk mute oraz odwracania polaryzacji.

W każdej zakładce danego wyjścia znajduje się również mikser pozwalający na dowolne miksowanie sygnałów wejściowych do danego wyjścia. Ostrzegam jednak, aby pamiętać, że zmodyfikowany preset należy zapisać w pamięci procesora, aby nie stracić efektów swojej pracy.

Wszystkie funkcje, które można modyfikować z poziomu oprogramowania AllControl, można zamieniać za pomocą przycisków na panelu procesora. Jest to jednak żmudne i czasochłonne zajęcie, a ponadto nie daje takiego „poglądu na ogół sytuacji”, jak AllControl. W aplikacji bowiem od razu widać dokonane zmiany, czy na podświetlanych przyciskach, tłumikach, czy wykresach.

W aplikacji mamy wszystko w zakładkach. Soft procesora natomiast podzielony jest na dwa bloki. W pierwszym mamy możliwość wczytania oraz zapamiętania presetu, nadania mu nazwy, podglądnięcia numeru softu oraz skorzystania z funkcji routingu. Funkcja routingu w moim odczuciu działa w sposób nie do końca zrozumiały. Wybór jakiejkolwiek konfiguracji stereo z bazy dostępnych sprawia, że sygnał z wejścia A wysyłany jest na wszystkie wyjścia o numerach nieparzystych, zaś z wejścia B na parzyste. Wejścia C i D pozostają nieaktywne. Chcąc mieć dostęp do funkcji „prawdziwego” routingu, a co za tym idzie funkcji miksera, należy rozlinkować wejścia i wyjścia, po czym cieszyć się dowolnością konfigurowania wysyłki sygnałów wejściowych do wyjść. Po rozlinkowaniu pojawia się bowiem w menu funkcja miksera, której nie ma, gdy wyjścia są zlinkowane. Jeżeli wybierzemy konfigurację routingu „mono 8-way”, nie ma możliwości rozlinkowania wejść i wyjść, nie jest dostępna funkcja miksera, a sygnał również rozłożony jest w domyślny sposób, czyli wejście A do wyjść nieparzystych, zaś B do parzystych – nie ma to więc, jak widać, wiele wspólnego z routingiem „mono do 8 wyjść”.

Jest jeszcze jedna sprawa, o której należy wspomnieć podczas połączenia procesora z komputerem. Pracując na aplikacji lepiej jest dokonywać modyfikacji tylko za jej pośrednictwem. Przy podłączeniu procesora do komputera ewentualne zmiany dokonywane z panelu procesora, owszem, działają natychmiast, natomiast nie zawsze od razu pojawią się na ekranie komputera, co może być nieco mylące. Program na komputerze ma czasem problemy z odświeżaniem. Pomaga na tą przypadłość zwinięcie widoku zakładek i uruchomienie go ponownie. Wtedy następuje ponowna synchronizacja i zmiany dokonane z panelu widać na ekranie. Jeżeli na wyświetlaczu procesora widać wykrzyknik przed nazwą presetu, znaczy to, że został on zmieniony, a po zmianach nie został zapisany.

PODSUMOWANIE

Producenci zestawów głośnikowych często wprowadzają własne wzmacniacze oraz procesory głośnikowe w celu przygotowania maksymalnie dopasowanych ustawień do systemu. Drugim powodem jest uniknięcie uszkodzenia zestawów głośnikowych, co może się zdarzyć przy niefachowym doborze nastaw podziałów oraz filtrów. Rodzimy producent zestawów głośnikowych, firma Pol-Audio, proponuje również swoją konstrukcję procesora, DSP 48 AES/EBU. To solidnie wykonane i estetyczne urządzenie. Oferuje niemałe możliwości modyfikacji dźwięku oraz dowolną możliwość kombinacji wejść z wyjściami, oczywiście w granicach dostępnych czterech wejść i ośmiu wyjść analogowych (oraz dwóch par wejść cyfrowych). Obsługa za pośrednictwem aplikacji AllControl jest prosta, a dokonane zmiany od razu widoczne na wykresach oraz wspomagane kontrolkami wirtualnymi (na ekranie monitora) i umieszczonymi na przednim panelu urządzenia. Zastosowane typy filtrów oraz ich liczba pozwalają na precyzyjne zmiany charakterystyki przetwarzanego sygnału.

Jeśli ktoś szuka niedrogiego, a przy tym sensownie wyposażonego procesora głośnikowego, nie tylko do systemów Pol-Audio, może łaskawym okiem spojrzeć na oferowane przez firmę z Józefowa urządzenie do tego celu służące.

Marek Kozik

Więcej informacji o prezentowanym urządzeniu oraz innych produktach firmy Pol-Audio na stronie inteetowej producenta: www.polaudio.pl.