Aktywne zestawy głosnikowe Electro-Voice EKX15P i EKX18SP
Testy
2016-02-25
Każdy człowiek, który otarł się o projektowanie urządzeń – w szerokim tego słowa znaczeniu – ma z góry wytyczony cel oraz przeznaczenie projektu.
Projektant wie, co ostatecznie chce uzyskać, i tak obmyśla działanie urządzenia, aby obrany cel osiągnąć. W dziedzinie zestawów głośnikowych jest niby tak samo, a jednocześnie nieco inaczej. Wiadomo, że finalnie chcemy uzyskać dźwięk słyszalny dla ucha, jednak trzeba dodatkowo określić, dla kogo to przetwarzanie jest przeznaczone. Czego innego oczekujemy od monitorów studyjnych, odsłuchów scenicznych czy systemów przeznaczonych do zastosowań live’owych. Często też spotykamy zestawy konstruowane jako uniwersalne. Dzięki zastosowaniu nowoczesnej elektroniki można w miarę łatwo uzyskać różnorodny charakter brzmienia, co z kolei pozwala uzyskać poszukiwaną uniwersalność zastosowania.
Znany producent zestawów głośnikowych, firma Electro-Voice w swej ofercie udostępnia serię zestawów EKX, które są projektowane jako uniwersalne, jednak z wyraźnym ukierunkowaniem do zastosowań nagłośnieniowych.
EKX
Seria składa się z czterech zestawów szerokopasmowych oraz czterech basowych. Zestawy szerokopasmowe to konstrukcje oparte na głośnikach o średnicy 12 oraz 15 cali, w wykonaniu pasywnym oraz aktywnym (z wbudowanymi wzmacniaczami). Zestawy basowe EKX wykonane są w oparciu o głośniki o średnicy 15 i 18 cali, i również dostępne są w wersji aktywnej, jak i pasywnej. Aby przybliżyć walory oraz konstrukcję serii, prześwietlę większe zestawy aktywne – szerokopasmowy EKX15P oraz subbas EKX18SP.
EKX15P
wykonany jest ze sklejki, lakierowanej na kolor czay substancją odpoą na zarysowania. Zestaw zaprojektowany został jako uniwersalny, czyli można go postawić na podłożu (gumowe nóżki), na statywie (gniazdo dla tegoż)
lub na skośnej tylnej ściance w pozycji monitorowej, czyli jako odsłuch sceniczny (gumowe paski).
Obudowa jest dość spora – co nie powinno dziwić, skoro EKX15P oparty jest na przetwoiku 15-calowym. Na jej bocznych ściankach zamontowano solidne i wygodne uchwyty transportowe, obudowa dysponuje również punktami montażowymi, umożliwiającymi wkręcenie uchwytów pozwalających na podwieszenie urządzenia.
Tylną ściankę obudowy zajmuje w dużej części duraluminiowy panel, na którym znajdują się wejścia i wyjście sygnału, regulatory oraz niewielki wyświetlacz graficzny, powalający na obsługę procesora DSP – do czego również służy znajdujące się obok pokrętło obrotowego enkodera (po jego wciśnięciu), a także jako regulator poziomu sygnału wyjściowego. EKX15P ma dwa kanały wejściowe z osobną regulacją czułości. Wejście pierwsze wyposażone zostało w gniazdo typu combo (XLR/jack ¼”) oraz RCA. Drugie z wejść dysponuje tylko gniazdem typu combo. Na panelu umieszczono również gniazdo wyjściowe miksu sygnału obu kanałów (męski XLR).
W dolnej części umieszczono gniazdo zasilania sieciowego oraz wyłącznik sieciowy, w centralnej zaś części zauważymy otwory wlotowe powietrza, pod którymi kryje się niewielki wentylator o zmiennej prędkości, chłodzący elektronikę (otwory wylotowe znajdują się u góry i u dołu panelu).
Głośniki zestawu chroni osłona wykonana z ażurowej blachy stalowej, lakierowanej na czao. W dolnej części osłony umieszczono logo producenta wraz z diodą LED, która może służyć jako kontrolka zasilania lub zadziałania limitera sygnału.
Za przetwarzanie sygnału odpowiadają znajdujące się pod ową osłoną głośniki – 15-calowy, ferrytowy Electro-Voice EVS15M o impedancji 8 omów,
oraz ferrytowy driver – również własnej produkcji – DH-1M o średnicy wylotu 1” i impedancji 8 omów. Driver współpracuje z tubą wykonaną z tworzywa sztucznego, o dyspersji 90 x 60º.
EKX15P jest urządzeniem głośnikowym typu bass-reflex, jednak otwór ten jest niewidoczny na pierwszy rzut oka. Znajduje się on bowiem pomiędzy driverem a wooferem, a od przodu zasłania go dolna, specjalnie ukształtowana półka tuby drivera wysokotonowego.
Wnętrze obudowy zestawu w zasadzie nie jest lakierowane, a wytłumienie obudowy przymocowane jest jedynie do dolnej ścianki. Panel z układem elektronicznym jest mechanicznie oddzielony od przestrzeni głośników.
Układ elektroniczny EKX15P jest wykonany zgodnie z duchem czasu oraz nowoczesną technologią. Na całość układu składają się dwie płytki drukowane – pierwsza to układy wejść oraz procesor DSP, zaś druga to zintegrowany zasilacz impulsowy oraz trzy końcówki mocy pracujące w klasie D, oferujące w sumie 1.500 W mocy szczytowej, z których jedna zasila driver, zaś dwa pozostałe w układzie mostkowym napędzają woofer. Płytki zawierają w większości elementy SMD, co pozwoliło na poważne zminiaturyzowanie całego układu. Radiator stanowi dodatkowa płytka duraluminiowa oraz pośrednio panel wzmacniacza. Montaż obwodów elektronicznych został wykonany automatycznie, co wpływa na jakość i powtarzalność wykonania. Konieczne połączenia przewodowe prowadzone są w sposób przemyślany i estetyczny.
EKX18SP
to największy subbas serii. Jego obudowa również wykonana jest ze sklejki i lakierowana na kolor czay. Na dolnej ściance zamontowano cztery gumowe nogi, zaś na góej wykonano zagłębienia odpowiadające rozmieszczeniu nóg – pozwala to na stabilne postawienie dwóch (lub więcej) subów jeden na drugim. Na góej ściance zamontowano też gwintowane gniazdo do wkręcenia sztycy dla zestawu szerokopasmowego, zaś na bocznych uchwyty transportowe.
Tylną część – podobnie jak w EKX15P – w sporej części zajmuje panel przyłączeniowo- regulacyjny, którego konstrukcja jest bliźniacza do panelu zestawu szerokopasmowego. Mamy tu więc wyświetlacz LCD i dwufunkcyjny obrotowy enkoder (obsługa DSP i regulacja poziomu wyjściowego sygnału), dwa wejścia sygnału w formie gniazd combo (dla kanału lewego i prawego, które są wewnętrznie sumowane) – każde dysponuje osobnym wyjściem (przelotką, czyli wyjściem link) sygnału w formie męskiego XLR-a.
Przednią ściankę obudowy zabezpiecza osłona, wyprofilowana z blachy stalowej lakierowanej na czao. Sercem subbasu jest głośnik Electro-Voice EVS-18C o średnicy membrany 18”.
Obudowa zestawu basowego wykonana jest w formie bassreflex, stąd głośnik zamontowany jest na przedniej ściance obudowy, promieniując bezpośrednio. Kanał bass-reflex ma swój wylot, i to spory, z boku głośnika, po lewej stronie.
Układ elektroniczny zestawu EKX18SP to „bliźniak” układu szerokopasmowego, zmontowany w wersji dla subbasu (w tym przypadku mamy dwie końcówki mocy, w sumie 1.300 W w szczycie). Układ elektroniczny jest również chłodzony za pomocą wentylatora o zmiennej prędkości.
OBSŁUGA
tandemu EKX15P oraz EKX18SP nie nastręcza żadnych trudności. Menu procesora jest w zasadzie jednopoziomowe, co daje łatwy dostęp do wszystkich funkcji. Zestaw szerokopasmowy wyposażony został w cztery gotowe presety brzmieniowe: MUSIC, LIVE, SPEECH i CLUB, które można wybrać w zależności od aplikacji, w jakiej nagłośnienie będzie pracowało. Dodatkowo EKX15P wyposażono w kolejne cztery presety korygujące charakterystykę w zależności od sposobu zamocowania: TRIPOD – dla ustawienia na scenie lub na statywie, MONITOR – przy pracy jako monitor sceniczny, WALL – w przypadku zamocowania zestawu na ścianie, oraz SUSPEND – przy podwieszeniu zestawu. Procesor DSP wyposażono również w filtr góoprzepustowy, dostosowujący EKX15P do współpracy z zestawem basowym – filtr można wyłączyć, można wybrać jedną z czterech zaprogramowanych częstotliwości granicznych filtru (80, 100, 120 i 150 Hz) lub w przypadku korzystania z subbasów Electro-Voice EKX15SP, EKX18SP czy ELX118P wybrać gotowy preset dla nich dedykowany. Dodatkowo zestaw wyposażono w trójpunktowy korektor TREBLE, MID oraz BASS, pozwalający na modyfikację charakterystyki w zakresie +6 do -12 dB.
Pozostałe ustawienia DSP to tryb pracy diody LED na przednim panelu, jasność i kontrast wyświetlacza, a także obsługa presetów użytkownika (zapisywanie i wczytywanie).
Ustawienia procesora subbasu EKX18SP odbywają się w identyczny sposób, jak w zestawach szerokopasmowych. Zaimplementowane funkcje są w dużej mierze zbliżone, co powoduje że ustawień dokonuje się intuicyjnie. Procesor subbasu wyposażono w trzy presety brzmieniowe w zależności od sposobu użycia: MUSIC, LIVE oraz CLUB.
Subwoofery serii EKX są fabrycznie przygotowane do pracy w trybie kardioidalnym (minimum dwa subbasy) i z tego też powodu jednym z ustawień w menu DSP jest tryb pracy zestawu – NORMAL lub CARDIOID (ustawienie dla basu, który jest odwrócony „tyłem” do słuchaczy). Dzięki tej możliwości poziom niskich częstotliwości za zestawami (np. na scenie) jest istotnie niższy, niż przed nimi. Aby uzyskać efekt kardioidalnej charakterystyki dyspersji, nogi góego zestawu muszą znajdować się w wyżłobieniach góej ścianki subbasu dolnego.
Kolejną funkcją procesora DSP zestawu EKX18SP jest filtr dolnoprzepustowy. Korzystając z niego można wybrać jedną z czterech częstotliwości granicznych (o częstotliwościach jak w EKX15P) lub skorzystać z gotowych presetów, przygotowanych dla zestawów szerokopasmowych EKX12P, EKX15P, ELX112P, ELX115P, ZLX12P oraz ZLX15P.
BRZMIENIE
Jak wspomniałem we wstępie, zestaw powinien być dedykowany dla danego zastosowania, i tak właśnie jest z zestawem szerokopasmowym EKX15P. Po pierwszych taktach odsłuchiwanego materiału dało się odczuć brzmienie przyjemne dla ucha, co może podpowiadać nieco konturowy przebieg charakterystyki. Z tego może wynikać, że zestaw dedykowany jest do zastosowań scenicznych, a takie a nie inne brzmienie ma po prostu być miłe dla ucha słuchacza. Domyślny preset to MUSIC i tutaj było właśnie słychać wyraźny kontur, który objawiał się miłym brzmieniem. Można było jednocześnie usłyszeć, że niektóre instrumenty były lekko schowane w miksie.
Najbardziej wyrównane brzmienie EKX15P ma w trybie LIVE, zaś brzmienie presetu SPEECH wprowadza słyszalne podcięcie najniższych częstotliwości pasma na rzecz środka. Preset CLUB to z kolei prawdziwy niszczyciel murów lub poruszacz garderoby – masa basu, sporo góry, za to mocno podcięty środek. Programy przygotowane dla różnych konfiguracji ustawień zestawu w przestrzeni to mała zagadka, która rozwiąże się prawdopodobnie przy pomiarach, bowiem ustawień mamy cztery, a słychać dwa. Programy te jednak odsłuchowo wyraźnie oddziaływują na dolną część pasma przenoszenia.
EKX15P ma doskonałą cechę pracy kierunkowej – stojąc z tyłu zestawu słychać naprawdę niewiele (oczywiście jeśli nie ma silnych odbić, czyli odsłuchując go np. w przestrzeni otwartej). Taka radykalna charakterystyka kierunkowa daje dużą odpoość zestawu na sprzężenia przy ustawieniu zestawów na froncie sceny. Oczywiście jest to również pożyteczna cecha dla monitora scenicznego, który powinien grać dla artysty, a jednocześnie być cichy od tyłu.
Zestaw basowy EKX18SP doskonale uzupełnia brzmienie zestawu szerokopasmowego. Moc jego jest całkiem spora, choć z drugiej strony, biorąc pod uwagę równie dużą moc EKX15P, producent zaleca stosowanie układu 2 + 1, tzn. dwa basy do jednej górki. I faktycznie w takim układzie równowaga między niskimi częstotliwościami a resztą pasma jest optymalna, przy jednakowym ustawieniu poziomu głośności subbasów i górek. Jeśli gramy tylko jednym basem na stronę, aby zachować odpowiednie proporcje dobrze jest zmniejszyć poziom sygnału wyjściowego zestawu szerokopasmowego o 3-4 dB.
Programy MUSIC, LIVE i CLUB odsłuchowo zmieniają zakres niskich tonów subbasu, przy czym najbardziej mocny bas uzyskamy klasycznie w programie CLUB, jednak w zastosowaniach live’owych najlepiej w obu zestawach (szerokopasmowym i subbasie) używać presetu LIVE.
Ogólnie system EKX15P + EKX18SP sprawdza się przy przetwarzaniu różnych stylów muzyki. Dobór drivera oraz zakres jego pracy pozwala na odtwarzanie muzyki rockowej (mocno przesterowanych gitar), nie kując w uszy nadmieym poziomem wysokich tonów.
Z pomiarów wynika jednoznacznie, iż charakterystyka przenoszenia EKX15P faktycznie do idealnie płaskich nie należy. Zakres niskich tonów od około 500 Hz w dół podbity jest w stosunku do środka pasma o około 5 dB. Podobnie góa część pasma, od około 4,5 kHz. Jest to przebieg charakterystyki domyślnego presetu MUSIC. W przypadku presetu CLUB zakres niskich tonów podbity jest dodatkowo o około +2 dB, pozostawiając bez zmian środek i górę pasma. Program LIVE jest rzeczywiście najbardziej wyrównany. Projektanci generalnie starali się nie modyfikować zbytnio góej części pasma, a skupili na zmianach dołu i środka. W przypadku tego presetu zmniejszono poziom oraz zakres niskich tonów, podbijając środek o około +3 dB. Program SPEECH ma dosyć radykalnie obcięty dół pasma, środek na poziomie presetu LIVE oraz nieznacznie zmniejszony zakres góych częstotliwości. Daje to odsłuchowo uwypuklenie średnicy pasma, odpowiedzialnej za zrozumiałość mowy. W każdym z badanych presetów występuje wytłumienie o około 3 dB częstotliwości nieco poniżej 4 kHz – jest to jednak „przypadłość” drivera, która ujawniła się również podczas pomiarów poszczególnych przetwoików w polu bliskim.
Przy korzystaniu z presetów przygotowanych dla różnych scenariuszy montażu zestawu potwierdziło się, że pary presetów są w zasadzie identyczne brzmieniowo – WALL i MONITOR mają niemalże identyczne przebiegi, zaś TRIPOD i SUSPEND również nie odbiegają od siebie. W przypadku pierwszej pary zmniejszony został zakres niskich tonów w stosunku do pary drugiej. Jest to logiczne, bowiem tak ustawienie zestawu pod ścianą, jak i monitorowe wymaga mniejszego zakresu dołu.
Bardzo interesująco działa korekcja barwy, szczególnie w przypadku zakresu LOW, gdzie wybrana częstotliwość rezonansowa filtru sprawia, iż mamy tutaj nie tyle do czynienia z podbijaniem zakresy basowego, co jego poszerzeniem w dół i tylko niewielkim podbiciem zakresu 100-200 Hz.
Obserwując wyniki naszych pomiarów przyszła mi do głowy myśl, że konstruktorzy przygotowując zestaw nie stawiali na zbędne fajerwerki, a uzyskali optymalne brzmienie jak najprostszymi środkami. System EKX15P kierunkowo pracuje zgodnie z danymi producenta, a wraz ze zmianą kąta odsłuchu zmniejsza się poziom pasma już od 400 Hz w górę, ale w bardzo wyrównany, proporcjonalny sposób.
Presety basowego zestawu EKX18SP nie powodują w zasadzie zmian w przenoszonym paśmie, a jedynie jego podbicie, co w efekcie daje zmianę głośności basu. Wyjściem do rozważań może być preset LIVE, w stosunku do którego preset MUSIC powoduje podbicie charakterystyki o około 2 dB, zaś CLUB dołożenie jeszcze około 4 kolejnych decybeli.
POMIARYPomiary zostały wykonane za pomocą sygnału typu przemiatany sinus. Program pomiarowy REW5.0, mikrofon pomiarowy Audix TR-40, moduł USB Emu Traker Pre. Charakterystyki z wygładzaniem 1/6 oktawy. Pomiar dokonany w ustawieniu na statywie.
Porównanie charakterystyk przenoszenia zestawu EKX15P z presetami LIVE (niebieska), MUSIC (czerwona), SPEECH (różowa) i CLUB (żółta). Presety LIVE i SPEECH mają najbardziej wyrównany przebieg charakterystyk, przy czym w trybie SPEECH jest dość istotnie podcięty dół pasma – już od 200 Hz w dół – oraz pasmo najwyższe, powyżej 10 kHz (o ok. 2 dB). W trybach MUSIC i CLUB taki sam przebieg charakterystyka ma w górze i w środku (średnica jest podcięta o ok. 3 dB w stosunku do LIVE i SPEECH), zaś pasmo najniższe jest dodatkowo podbite (w stosunku do LIVE) – najwięcej, bo ponad 5 dB przy 70 Hz, w trybie CLUB.
Porównanie charakterystyk przenoszenia zestawu EKX15P pracującego w trybie LIVE z presetami TRIPOD (niebieska), SUSPEND (czerwona), MONITOR (różowa) i WALL (żółta). Wszystkie cztery mają identyczny przebieg w zakresie od 400 Hz w górę, natomiast poniżej tej częstotliwości charakterystyki mają parami (TRIPOD i SUSPEND oraz MONITOR i WALL) taki sam przebieg, przy czym WALL i MONITOR mają podcięte pasmo najniższe, poniżej 300 Hz (maksymalnie o 5 dB przy 80 Hz).
Charakterystyka amplitudowa zestawu EKX15P (kolor niebieski) z presetami LIVE i TRIPOD, mierzona w odległości 1 m, oraz charakterystyki poszczególnych jego głośników, mierzone w polu bliskim: drivera (czerwona) i woofera wraz z otworem bass-reflex (czaa). Jak widać, pojawiający się na wszystkich wcześniejszych charakterystykach „dołek” poniżej 4 kHz to „defekt” drivera. Punkt podziału przypada – zgodnie ze specyfikacją producenta – w okolicy 1,6 kHz.
Charakterystyka kierunkowa zestawu Electro-Voice EKX15P przy pomiarze w osi (niebieska) oraz pod kątem 30 (żółta) i 45 stopni (granatowa) – przy pomiarze w płaszczyźnie horyzontalnej. Deklarowana przez producenta wartość kąta dyspersji w tej płaszczyźnie wynosi 90 stopni i rzeczywiście można się przychylić do tej wartości, bowiem pod kątem 45 stopni (a więc przy dyspersji 90-stopniowej) już powyżej 400-500 Hz występuje spadek sygnału (w stosunku do pomiaru w osi) około 6 dB. Co ciekawe, charakterystyka cały czas zachowuje niemalże ten sam przebieg, tylko o te kilka decybeli „niżej”, niż w przypadku pomiaru w osi – tak więc balans pomiędzy poszczególnymi częstotliwościami w tym zakresie jest cały czas ten sam.
Porównanie charakterystyk przenoszenia zestawu basowego EKX18SP pracującego w trybie LIVE (czerwona), MUSIC (żółta) i CLUB (zielona) – z filtrem dolnoprzepustowym 150 Hz – oraz systemu EKX18SP + EKX15P. Pasmo przenoszenia subwoofera zaczyna się od ok. 45 Hz (-3 dB), od góry oczywiście ogranicza go filtr dolnoprzepustowy.
|
PODSUMOWANIE
Seria EKX firmy Electro-Voice, na przykładzie zestawu EKX15P z subbasem EKX18SP, pokazuje, że z wykorzystaniem nowoczesnej elektroniki, w połączeniu z klasycznymi wielkomembranowymi głośnikami, można zaprojektować solidnie brzmiące i dysponujące niemałym zakresem mocy zestawy dla średnich i małych scen. Doskonale prowadzona charakterystyka kierunkowa zestawu szerokopasmowego oraz możliwość łatwego skonfigurowania zestawów basowych w kardioidę pozwala na uzyskanie dużego marginesu od sprzężeń. Zestawy serii EKX mogą też stanowić mobilne nagłośnienie dla zespołów, choć z drugiej strony EKX-y do najlżejszych nie należą (klasyczna drewniana obudowa plus ferrytowe głośniki swoje robią). Ten mały minus rekompensują jednak z nawiązką dobre brzmienie, spory zapas mocy, łatwość obsługi przy jednocześnie sporych możliwościach w kształtowaniu charakterystyki brzmieniowej, solidność konstrukcji oraz stosunkowo przystępna cena.
Marek Kozik
Więcej informacji o prezentowanych urządzeniach, innych członkach serii EKX oraz innych produktach Electro-Voice na stronie inteetowej producenta: www.electro-voice.com oraz polskiego dystrybutora: www.audioplus.pl.
INFORMACJE: EKX15P Dostarczył: |
