dbx 231s - stereofoniczny, tercjowy korektor graficzny

Dziś, w erze urządzeń cyfrowych, dostępnych jest wiele precyzyjnych korektorów. Cechują je wysokie parametry i duża precyzja tłumienia, jak również uwydatniania częstotliwości. W zasadzie jednak w wielu przypadkach nie ma potrzeby stosowania takich skomplikowanych urządzeń, które działają wprawdzie precyzyjnie, jednak nie są poręczne w użyciu. W zasadzie do dziś rewelacyjnie sprawdzają się korektory graficzne, których konstrukcja pozwala na szybką korekcję wybranego pasma lub pasm. Dzięki zaś analogowemu interfejsowi od razu widać efekty wprowadzanych zmian.

dbx 231s to stereofoniczny korektor tercjowy, dysponuje więc dwiema sekcjami złożonymi z 31 potencjometrów suwakowych o długości 20 mm.

Jest wielu producentów korektorów graficznych, zaś wśród nich jest firma dbx, będąca częścią grupy Harman. W swej ofercie ma ona grupę profesjonalnych korektorów graficznych, wykonanych w technologii analogowej. Zastosowanie klasycznej analogowej techniki cechuje prostota konstrukcji, a co za tym idzie i przystępna cena. Jedną z konstrukcji proponowanych przez firmę dbx jest analogowy korektor graficzny.

MODEL 231S

Jest to urządzenie stereofoniczne o 31 pasmach dla każdego kanału. Obudowa korektora wykonana jest z blachy stalowej, która jest materiałem dobrze ekranującym i po prostu tanim. Konstrukcja obudowy jest maksymalnie uproszczona. W jej skład wchodzą dwie osłony w formie spodu i wieka, a całość zamyka przednia płyta. Tylne osłony lakierowane są na kolor czay i wykonane tak, że mają profilowane pola dystansowe do montażu płyt drukowanych. Takie rozwiązania również upraszczają konstrukcję i zmniejszają ilość elementów składowych.

Na tylnej płycie obudowy pustki - oprócz gniazda zasilania zamontowane są gniazda wejściowe oraz wyjściowe - XLR i Jack 1”.

Przednia płyta również wykonana jest z blachy stalowej, jednak o większej grubości, w kolorze sreby mat. Cała obudowa ma wymiar 2U, jednak o stosunkowo małej głębokości. Przednia płyta korektora podzielona jest na dwie sekcje, ulokowane jedna nad drugą. Każda sekcja zawiera przełącznik bypass, pozwalający na ominięcie bloku filtrów (ale uwaga  - nie dotyczy to załączanego filtra góoprzepustowego), przełącznik zmiany zakresu regulacji filtrów z wartości ±6 dB na ±12 dB oraz przełącznik uaktywniający filtr góoprzepustowy o częstotliwości granicznej 50 Hz. Każdy z wyłączników jest podświetlony, co ułatwia identyfikację załączonych funkcji.

Kanały wyposażone są również w kontrolki przesterowania oraz mieik poziomu sygnału wyjściowego w formie czterech diod LED. Czułość wejściowa regulowana jest za pomocą potencjometrów obrotowych. Wszystkie filtry korektora regulowane są za pomocą potencjometrów suwakowych o długości 20 mm.

Na tylnej płycie obudowy zamontowane są gniazda wejściowe oraz wyjściowe. Każdy z kanałów wyposażony jest w cztery gniazda. Dwa z nich to wejścia, zaś dwa pozostałe to wyjścia - obie pary złącz wykonane są w formie gniazd XLR oraz Jack ¼”. Wyjścia oraz wejścia korektora są symetryczne. Na tylnej płycie zamontowano również gniazdo przewodu zasilającego z sieci napięcia przemiennego.

Z lewej strony każdy kanał zawiera przełączniki: bypass, zmiany zakresu regulacji filtrów oraz filtra góoprzepustowego. Jest też potencjometr czułości i czteropunktowy wskaźnik poziomu sygnału wyjściowego.

Equalizer 231s nie został wyposażony ani w wyłącznik, ani w kontrolkę zasilania. Jedyną informacją o załączeniu urządzenia do sieci jest ewentualne przyciśnięcie któregoś z przycisków.

W ŚRODKU

Wewnątrz korektora panuje w zasadzie pustka i wzorowy porządek. W sumie obudowa mogłaby być jeszcze mniejsza, jednak zbytnie upakowanie elektroniki i zasilacza mogłoby wpłynąć na poziom zakłóceń. Na całość elektroniki składa się sześć płyt drukowanych. Dwie z nich stanowią płytę filtrów, a dwie następne wzmacniacza wejściowego z regulacją czułości, przełącznikami oraz filtrem góoprzepustowym. Piąta płytka obsługuje wyjścia oraz wejścia korektora. Połączenia pomiędzy płytkami wykonane są za pomocą złoconych pinów oraz taśm wieloprzewodowych. Szósta płytka to zasilacz impulsowy, który dodatkowo jest zaekranowany osłoną z blachy stalowej.

Korektor wykonany jest w oparciu o podwójne niskoszumne wzmacniacze operacyjne i jest urządzeniem całkowicie analogowym. Płytki są niewielkichrozmiarów dzięki zastosowaniu w konstrukcji miniaturowych elementów SMD. Zasilacz zmontowany jest w technologii przewlekanej. Potencjometry suwakowe zabezpieczone są przed działaniem kurzu dzięki osłonie przyklejonej na tyle przedniej płyty korektora. Wykonanie całości jest bardzo estetyczne i profesjonalne w swej prostocie.

POMIARY Pomiary zostały wykonane za pomocą sygnału typu szybki przemiatany sinus (chip). Program pomiarowy SatLive, moduł USB Emu Traker Pre. Charakterystyki z wygładzaniem 1/6 oktawy.
Charakterystyka przenoszenia korektora przy maksymalnym, 6-decybelowym wzmocnieniu filtrów 100 Hz, 400 Hz, 2 kHz i 10 kHz. Widać, iż faktycznie filtry podbijają częstotliwość środkową o "przepisowe" 6 dB, a nawet nieco więcej (tak samo jest w przypadku tłumienia). Natomiast jeśli chodzi o dokładność nastrojenia filtrów, to można oszacować, że wynosi ona ok. 4-5%, ze znaczkiem "minus", albowiem wszystkie badane przez nas filtry charakteryzowały się rzeczywistą częstotliwością środkową niższą od deklarowanej.	Funkcja przejścia układu - charakterystyka amplitudowa (u góry) i fazowa (na dole) przy maksymalnym, 12-decybelowym stłumieniu filtru 1 kHz. W środku pasma uzyskaliśmy nawet nieco więcej niż planowane 12 dB - ok. 13 dB. Jak widać, faza sygnału po przejściu przez ten filtr zmieniła się o 90°, o czym nie możemy zapominać. Korektor należy więc stosować z umiarem, gdyż to, co dzieje się z fazą sygnału po przejściu przez mocno "zwichrowany" korektor ma niewiele wspólnego z liniowym przebiegiem.
Charakterystyka przenoszenia korektora przy maksymalnym, 6-decybelowym wzmocnieniu trzech sąsiadujących filtrów 315, 400 i 500 Hz oraz również maksymalnym, 6-decybelowym stłumieniu trzech innych "sąsiadów" - 1.6, 2 i 2.5 kHz. Charakterystyki poszczególnych filtrów "zlewają" się w jedną, odpowiednio szerszą, a wpływ sąsiednich filtrów powoduje, że pobicie/tłumienie jest o ok. 1 dB większe, niż pojedynczego filtra.	Charakterystyka przenoszenia korektora po załączeniu filtra góoprzepustowego. Trudno zgodzić się, że jest to filtr o częstotliwości 50 Hz, chyba że założymy 6-, a nie, jak to zwykle bywa, 3-decybelowy spadek charakterystyki jako częstotliwość graniczną. W miejscu gdzie charakterystyka spada o 3 dB mamy bowiem 80 Hz, a nie 50.
Charakterystyka przenoszenia korektora przy maksymalnym, 6-decybelowym wzmocnieniu i stłumieniu dwóch pasm - oddalonych od siebie (125 Hz i 2 kHz - linia niebieska) oraz sąsiadujących (1 i 1,25 kHz - czerwona). Filtry odpowiednio "odległe" względem siebie na skali częstotliwości w żaden sposób nie wpływają na swoje charakterystyki, podczas gdy w przypadku maksymalnego podbicia jednego i również maksymalnego podcięcia sąsiedniego filtra możemy uzyskać maksymalnie ok. 4 dB wzmocnienia/tłumienia w tych pasmach.

PRACA

Wszystkie potencjometry dbx 231s działają płynnie i bez żadnych zacięć, a jednocześnie "ciężko", dzięki czemu - biorąc pod uwagę ich mały "skok" - można w miarę precyzyjnie ustawić żądane tłumienie/wzmocnienie. Potencjometry mają oczywiście zaskok w środku skali. Korektor w "stanie spoczynku" pracuje bardzo cicho, jednak zmiana położenia któregokolwiek z potencjometrów suwakowych zwiększa szumy na wyjściu. Są one oczywiście proporcjonalne do przesunięcia suwaka, ale - co najciekawsze - uwydatniają się tak podczas podbijania, jak i tłumienia poszczególnych filtrów.

Jeszcze większe pustki w środku, choć z drugiej strony mieści się tam aż 6 płytek drukowanych.

Załączanie wyłączników nie jest słyszalne w głośnikach, jedynie wciskanie przycisku bypass powoduje nieznaczne "pukanie". Strojenie filtrów nie jest idealne, no, ale to w końcu "analog". Jak wykazały nasze pomiary, można przyjąć tolerancję ±5%, choć w większości przypadków będzie to raczej -5%, gdyż wszystkie testowane przez nas filtry (aczkolwiek przyznajemy się bez bicia, że wszystkich 31 nie sprawdziliśmy) miały o te kilka procent niższą wartość, niż deklarowana.

Jedną z płyt drukowanych stanowi zasilacz impulsowy (stąd "s" w nazwie urządzenia), który dodatkowo jest zaekranowany osłoną z blachy stalowej.

Natomiast faktycznie filtry pracują do ±6 dB i ±12 dB (w zależności od tego, którą opcję wybierzemy), zarówno w "górę" (podbicie), jak i w "dół" (tłumienie). Oczywiście - co również widać na naszych wykresach - jeśli wykorzystamy dwa sąsiednie filtry i jeden ustawimy skrajnie w górę, a drugi skrajnie w dół, ich wzajemny wpływ spowoduje, że nie będzie to już np. 6 dB, a tylko 4. To jednak nie jest „wada” konkretnego urządzenia, a po prostu kwestia takiej, a nie innej konstrukcji i związanej z tym szerokości filtrów.

Nie spodziewajmy się też liniowej fazy - to nie filtry FIR - i, jak widać na wykresie, każde zaaplikowanie tłumienia bądź wzmocnienia w danym filtrze automatycznie pogarsza liniowość charakterystyki fazowej (co również jest normą w korektorach analogowych).

PODSUMOWANIE

dbx 231s jest stereofonicznym tercjowym korektorem o 31 pasmach dla każdego kanału. Dzięki takiej rozdzielczości filtrów jest urządzeniem, które świetnie spełnia swoją rolę w systemie. Dzięki czytelnemu interfejsowi ułatwia ocenę nastaw, a dzięki temu, że jest urządzeniem analogowym, daje możliwość szybkiej regulacji.

Jest również konstrukcją bardzo estetyczną i prostą, co zapewne wpływa na jej cenę. Zastosowanie impulsowego zasilacza sieciowego zmniejsza jego wagę i pozwala na zasilanie w zakresie napięć od 100 do 240 V, bez udziału dodatkowych przełączników.

Trzeba jednak uczciwie zauważyć, że model 231s jest urządzeniem budżetowym. W jego wnętrzu nie zastosowano żadnego systemu wyciszania szumów, co powoduje, że korektor emituje ich słyszalny poziom. Myślę jednak, że w grupie właśnie budżetowych korektorów jest konstrukcją ciekawą i godną zainteresowania.

Marek Kozik

Więcej informacji o prezentowanym urządzeniu oraz innych produktach firmy dbx na stronie producenta: www.dbxpro.com oraz polskiego dystrybutora: www.essaudio.pl.