Roland V-1600HD - wieloformatowy przełącznik wideo cz. I

Owocem tego było powstanie m.in. systemu MIDI oraz takich "kamieni milowych" jak syntezatory JUPITER 6 czy D-50. Jednak firma z biegiem lat rozrastała się, aż w końcu stała się grupą firm. Obecnie są to: Roland, Boss, Cakewalk i Rodgers. Do niedawna jeszcze w ramach Roland System Group istniały marki RSS by Roland (cyfrowe miksery i system wielokanałowej transmisji dźwięku) i Edirol by Roland (sprzęt wideo), które jednak obecnie zostały całkowicie wchłonięte przez RSG.

Dlatego też obecnie marka Roland to nie tylko instrumenty elektroniczne - poczynając od syntezatorów, poprzez cyfrowe piana i organy (tzw. kościelne), elektroniczne perkusje na wzmacniaczach instrumentalnych kończąc - ale również sprzęt studyjny i nagłośnieniowy (wspomniane konsolety cyfrowe wraz z systemem transmisji dźwięku) i urządzenia do obróbki sygnałów wizyjnych.

Właśnie do tej ostatniej kategorii zalicza się Roland V-1600HD (jeszcze do niedawna nazwany zapewne Edirol by Roland V-1600HD), któremu w tym artykule spróbujemy przyjrzeć się bliżej. Na początek jednak kilka słów wprowadzenia na temat

MIKSERÓW WIDEO

Firma Roland oferuje dwa rodzaje wideomikserów: Standard Definition i Multi-Format-HD/SD/RGB. W ramach pierwszej grupy urządzeń oferujących miksowanie "standardowych" sygnałów wizyjnych (czyli bez wysokiej rozdzielczości) możemy wybierać pomiędzy serią profesjonalną LVS i, nazwijmy to, bardziej "powszechną" serią V. W skład obu serii wchodzą dwa urządzenia - 4 kanałowe V-4 i LVS-400 oraz ośmiokanałowe V-8 i LVS-800.

W ramach drugiej grupy - wieloformatowych przełączników (lub, jak kto woli, mikserów) sygnałów wizyjnych, w tym również tych o wysokiej rozdzielczości (HD/SD), producent oferuje dwa urządzenia - V-440HD i V-1600HD. Pierwsze z nich może miksować standardowe analogowe sygnały wideo, jak RGB, kompozytowe lub S-Video, ale również analogowe sygnały wysokiej rozdzielczości, czyli SD/HD Component.

V-1600HD, któremu przyjrzymy się bliżej w tym artykule, nie tylko daje te same możliwości, co V-440HD, ale dodatkowo oferuje możliwość doprowadzania i wyprowadzania cyfrowych sygnałów wysokiej rozdzielczości, takich jak HD/SD SDI, DVI-D czy HDMI. Jako że sprzęt jest dość złożony i oferuje mnóstwo interesujących funkcji, jego opisanie - nawet pobieżne - w jednym artykule byłoby dość trudne. Aby więc nie potraktować tematu "po łebkach", a drugiej strony nie stworzyć "megaartykułu" na 10 stron, zaprezentujemy Wam nowy przełącznik wideo Rolanda w dwóch częściach.

W tym numerze zajmiemy się zaprezentowaniem jego budowy, konfiguracji i możliwości. W kolejnym powiemy nieco więcej o pracy z V-1600HD - o trybach pracy i istotnych funkcjach. Zatem do dzieła, a zaczniemy od opisu

WEJŚĆ I WYJŚĆ

Jak już wspomniałem V-1600HD oferuje całą gamę wejść i wyjść sygnałów wizyjnych, zarówno analogowych jak i cyfrowych, "zwykłych" i wysokiej rozdzielczości. Przyjrzyjmy się bliżej, jakie i ile tych sygnałów można wprowadzić/wyprowadzić do i z urządzenia.

Wszystkie niezbędne gniazda przyłączeniowe znajdują się na tylnym panelu urządzenia (patrz zdjęcie). Na podkreślenie zasługuje wyraz "WSZYSTKIE", albowiem V-1600HD od razu (czyli fabrycznie) i bez żadnej "łaski" (czyli bez konieczności dokupowanie dodatkowych kart czy innych dodatków) daje nam dostęp do wszelkich możliwych formatów wideo.

W najeżonej różnorakimi gniazdami tylnej części miksera znajdziemy więc: 8 wejść HD/SD-SDI, 2 wejścia DVI-D, które za pomocą powszechnie dostępnej przejściówki można "przekształcić" w wejście HDMI. Następnie mamy też do dyspozycji 4 analogowe wejścia HD/SD lub "zwykłe" RGB, przy czym dwa z nich są w formie gniazd BNC (po 5 na każde z wejść), a dwa pozostałe w formie 15-pinowych złączy D-SUB. Na koniec mamy też do dyspozycji dwa wejścia sygnału w formacie SD - jedno jako wejście kompozytowe (BNC), a drugie typu S-VIDEO.

Co warte podkreślenia, każdemu z 16 wejść towarzyszy odpowiadające mu gniazdo THRU, dzięki któremu sygnał z danego wejścia możemy przesłać dalej lub np. podglądać w sposób ciągły na dedykowanym monitorze (w przypadku wejść kompozytowych/RGB w formie 5 gniazd BNC wyjście Thru jest tylko w formie gniazda D-SUB).

Poszukajmy teraz w tym gąszczu wyjść. Dla ułatwienia na wstępie dodam, że mamy do dyspozycji wyjścia w dokładnie takich samych formatach, jak wejścia, tylko oczywiście w mniejszej liczbie. Tak więc na dole, z lewej strony znajdziemy parę wyjść HD/SD-SDI (typu BNC), tuż obok kolejną parę wyjść, tym razem DVI-D. Kolejne wyjście jest w formacie HD/SD Component  D-SUB)/RGB (3 × BNC), przy czym na obu tych wyjściach jest ten sam sygnał, tak więc ta para traktowana jest jako jedno wyjście. I znów na koniec została nam para wyjść w formacie SD - Composite (BNC) i S-VIDEO - w tym przypadku, traktowane są one jako dwa niezależne wyjścia.

To jednak nie koniec tej przebogatej listy wejść i wyjść. V-1600HD może być bowiem synchronizowany zewnętrznym sygnałem taktującym i w tym celu z tyłu znajdziemy też dwa gniazda BNC, opisane jako REFERENCE (jednym wprowadzamy sygnał do urządzenia, a za pomocą drugiego sygnał zegara możemy przesłać dalej). Mikser może też być synchronizowany z innymi urządzeniami Rolanda - zarówno wideo, jak i audio - za pomocą złączy MIDI i protokołu V-LINK. Z kolei poprzez złącze RS-422 możemy sterować V-1600HD za pomocą zewnętrznego sterownika, np. naściennego dotykowego panelu sterującego.

I już na koniec nie można nie wspomnieć o trzech gniazdach TALLY, pozwalających na integrację miksera z systemami kamerowymi (lampka aktywności wybranej kamery).

Jak widać V-1600HD oferuje praktycznie wszelkie możliwe wejścia i wyjścia, nie tylko sygnałowe, ale również i sterujące, dzięki czemu - jak się na koniec przekonamy - w tej kategorii cenowej nie ma godnego siebie konkurenta.

PANEL STERUJĄCY

Spójrzmy na kolejne zdjęcie, przedstawiające tym razem panel góy, na którym z kolei znajdują się wszystkie przyciski i manipulatory. Najpierw jednak trzeba powiedzieć, że naczelne miejsce zajmuje tam 8,5-calowy wyświetlacz LCD wysokiej rozdzielczości, za pomocą którego możemy kontrolować sygnał na wyjściu programowym (PGM), wyjściu "podglądowym" (preview - PVW) oraz wyjściu AUX, a także mieć wgląd w Menu urządzenia.

Dolna część panelu to dwa rzędy podświetlanych przycisków wyboru źródła sygnału - góy rząd dla wyjścia programowego (PGM), a dolny dla podglądu (PVW). Nad góym rzędem znajduje się też rząd odpowiadających przyciskom diod LED, których świecenie oznacza obecność sygnału na danym wejściu.

Obok znajdziemy kolejne dwa podświetlane przyciski - automatycznego przejścia (transition) pomiędzy wybranymi wejściami (TAKE) oraz automatycznego uaktywnienia warstwy DSK (szerzej o tym opowiemy sobie w drugiej części prezentacji). Przesuwając się jeszcze bardziej w prawo napotkamy "hebel" T-Bar, za pomocą którego ręcznie możemy sterować przejściem między źródłami sygnału, zaś tryby (rodzaje) przejść wybieramy przyciskami znajdującymi się skrajnie z prawej strony. Natomiast na górze, obok monitora, umieszczono manipulatory trzech sekcji - Picture in Picture, KEY i DSK - za pomocą których możemy kontrolować parametry tych trzech funkcji.

Z kolei pod monitorem znajdują się dwa rzędy podświetlanych, ale znacznie mniejszych, przycisków - rząd dolny zapewnia dostęp do 64 komórek pamięci scen, a rząd góy daje możliwość wyboru trybu pracy tegoż monitora oraz dostęp do menu, po którym poruszamy się za pomocą czterech przycisków kursora, dwóch przycisków: zatwierdzenia (ENTER) i wycofania/wyjścia (EXIT), oraz obrotowego enkodera wyboru parametrów.

Z prawej strony bocznej ścianki monitora (jest on pochylony pod pewnym kątem w stosunku do poziomu panelu) wbudowane jest gniazdo USB, służące do podłączenia przenośnego nośnika pamięci, z którego można załadować bitmapy (still image) oraz zapisać/załadować ustawienia Setup.

Panel manipulacyjny jest dość przyjazny i, po pewnym obyciu się z nim, pozwala na szybką i intuicyjną obsługę urządzenia.

KONFIGURACJA WEJŚĆ I WYJŚĆ

Wielką zaletą V-1600HD jest możliwość automatycznego rozpoznawania formatu sygnału. Wystarczy więc podłączyć właściwy sygnał do odpowiedniego gniazda na tylnym panelu i urządzenie samo rozpozna czy podłączony został prawidłowy sygnał, i w jakim formacie (rozdzielczości), oraz zasygnalizuje ten fakt zaświeceniem zielonej diody LED nad przełącznikiem wejścia (kanału), do którego sygnał został wysłany.

Aby zobaczyć jaki format sygnału został podany na wejścia miksera wystarczy wcisnąć INPUT w góym rzędzie przycisków znajdujących się pod monitorem. W wyświetlonym na wbudowanym monitorze menu wejść możemy nie tylko podglądać format sygnału na danym wejściu, ale również dokonać zmian takich parametrów obrazu jak: aspect ratio, skalowanie w poziomie i pionie, zoom, pozycja w poziomie i pionie, jasność, kontrast i saturacja.

W menu wejść możemy też wybrać dla każdego z kanałów - oprócz 9 i 10 - jedno z dwóch dostępnych "wejść". I tak dla kanałów 1-8 będzie to sygnał z wejść SD/HD-SDI bądź obrazek (still image) wgrany z pendrive’a. Kanały 9 i 10, jak wspomniałem, są "na sztywno" przypisane tylko do wejść RGB/Component, natomiast kanały 11 i 12 mogą przyjmować sygnał albo z wejść RGB/Component, albo z wejść DVI-D/HDMI. Kanał 13 pozwala na wybór jednego z dwóch sygnałów - kompozytowego lub S-Video - zaś 14 to albo stały kolor tła, albo równie stały obrazek (still image).

Obrazki ładuje się do pamięci miksera z pendrive’a. Liczba możliwych do jednoczesnego załadowania obrazków jest uzależniona od wybranej w podmenu "Still Image" w menu SETUP wielkości obrazka. Po załadowaniu zdjęcia do jednej z komórek pamięci mamy możliwość przypisania go nie tylko do domyślnego kanału 14, ale również do jednego z kanałów od 1 do 8.

Ważne jest, aby po każdym wyłączeniu urządzenia wczytać od nowa wybrane obrazy (mikser nie pamięta ich po odłączeniu zasilania). Aby nie dokonywać tego "ręcznie" przy każdym uruchomieniu urządzenia, można zapisać to do jednej z 64 dostępnych pamięci scen (scena 1 w pierwszym banku jest ładowana domyślnie po uruchomieniu) i wtedy trzeba tylko pamiętać o umieszczeniu odpowiedniego pendrive’a w gnieździe USB - mikser automatycznie załaduje do swojej pamięci zapisane w scenie obrazy.

Z kolei wciskając przycisk OUTPUT mamy możliwość - jak sama nazwa wskazuje - konfiguracji wyjść V-1600HD. Na samej górze dokonujemy wyboru formatu sygnału na szynie PROGRAM (PGM), czyli podstawowym, domyślnym wyjściu miksera. Możemy też wejść w podmenu konfiguracji szyny PROGRAM, gdzie mamy możliwość dokonania podobnych konfiguracji, jak w Menu INPUT - skalowania, zoomu, lokalizacji, jasności, kontrastu, saturacji i balansu kolorów RGB.

Poniżej dokonujemy wyboru źródła sygnału wysyłanego na szynę wyjściową AUX. W kolejnych wierszach możemy wybrać, która z 3 szyn wyjściowych (PGM, AUX czy PVW) będzie przypisana do fizycznych wyjść z tyłu miksera, przy czym wyjścia SDI 1 i DVI-D/HDMI 1 nie mogą być przyporządkowane do innej szyny, niż PGM. Co do pozostałych wyjść, mamy wolną rękę w ich konfigurowaniu.

MONITOR

Jak wspomniałem, V-1600HD dysponuje własnym, wbudowanym monitorem LCD wysokiej rozdzielczości, dzięki któremu urządzenie jest w dużym stopniu niezależne, tj. można za jego pomocą miksować obrazy na żywo, bez konieczności podłączania zewnętrznych monitorów. Wszystko to za sprawą możliwości przełączania źródła sygnału podawanego na monitor, wybierając jedną z trzech szyn wyjściowych - PROGRAM (PGM), PREVIEW (PVW) lub AUX.

W pierwszym przypadku na monitorze możemy obserwować efekt naszych działań, czyli to, co normalnie wysyłane jest np. na wyjścia SDI 1 czy DVI-D 1. Wciskając przycisk PVW pod monitorem uzyskujemy możliwość podglądania jednego z podłączonych do miksera i przyporządkowanych do któregoś z dostępnych 14 kanałów źródła - wyboru tego dokonujemy, wciskając odpowiedni przycisk w dolnym rzędzie dużych podświetlanych przycisków. I wreszcie tryb AUX pozwala na podgląd sygnałów w kilku różnych punktach ścieżki sygnałowej: wejście lub wyjście miksera, źródło lub wyjście sygnału DSK.

PRZEJŚCIA (TRANSITION)

Na koniec tej pierwszej części słów kilka o przejściach, czyli sposobach przechodzenia z obrazu z jednego kanału w drugi. Jak już wcześniej pisałem, urządzenie dysponuje dwoma rzędami podświetlanych przycisków, w liczbie dostępnych kanałów (14). W góym rzędzie wybieramy, z którego kanału sygnał wysyłany jest aktualnie na wyjście PROGRAM, zaś w dolnym - na wyjście PREVIEW.

Przyciskiem PVW pod monitorem wybieramy opcję podglądu na tymże monitorze dowolnego kanału z dolnego rzędu przycisków. W ten sposób, zanim dokonamy przełączenia z jednego kanału na inny, możemy zobaczyć, co aktualnie "widać" w danym kanale. Wybrane do podglądu źródło podświetlone jest wtedy na kolor zielony, podczas gdy sygnał pojawiający się na wyjściu PGM (w góym rzędzie) na kolor czerwony.

Gdy już zdecydujemy, na który kanał chcemy przejść (wciskając odpowiadający mu przycisk w dolnym rzędzie), przejścia między aktualnym kanałem a tym, który wybraliśmy, możemy dokonać na dwa sposoby. Albo wciskając przycisk TAKE - wtedy przejście dokona się automatycznie, w czasie wybranym i pokazanym na wyświetlaczu segmentowym z prawej strony, bądź ręcznie, za pomocą T-Bar.

Natomiast wyboru rodzaju przejścia, czyli jak ono będzie wyglądało finalnie, możemy dokonać za pomocą ośmiu podświetlanych na zielono przycisków, znajdujących się z prawej strony wideofadera T-Bar. Nie jesteśmy jednakże skazani tylko na owe 8 rodzajów, w menu TRANSITION w grupie przycisków SETUP możemy zmienić domyślne ustawienia przycisków, przy czym wybrany rodzaj przejścia możemy przypisać tylko do 4 góych. Pozostałe cztery mają przyporządkowany typ przejścia na stałe.

W tym menu możemy również ustawić czas automatycznego przejścia (czyli po naciśnięciu przycisku TAKE), aczkolwiek szybciej można tego dokonać za pomocą dedykowanego pokrętła, znajdującego się pod wyświetlaczem czasu przejścia. W tej części prezentacji to już wszystko - ale na podstawie tego, co już wiemy, widać, że V-1600HD to bardzo elastyczne narzędzie pracy, oferujące możliwość podłączania sygnałów o całej gamie powszechnie używanych formatów, szeroki wachlarz różnorakich konfiguracji wejść i wyjść, łatwość obsługi i - o czym przekonamy się za miesiąc - aż 5, a nawet 6 trybów pracy i funkcje takie jak Picture-in-Picture czy Key. A to wszystko w naprawdę niewielkiej cenie - jak na te możliwości.

Po szczegóły zapraszam do kolejnego numeru LSI.

Piotr Sadłoń

Więcej informacji o prezentowanym urządzeniu oraz innych produktach Roland Systems Group na stronie producenta: www.roland.com oraz polskiego przedstawiciela: www.rolandpolska.pl.