Roland VR-5 - mikser i rekorder AV

Oczywiście, telewizja jest znana od II wojny światowej. Pojawienie się jednak w domach urządzeń, które swoimi rozmiarami potrafiły przewyższyć nawet dzisiejsze mini-wieże audio, a które pomimo tego dały możliwość rejestracji lub odtwarzania obrazu i dźwięku, jest momentem, w którym na dobrą sprawę każdy mógł doświadczyć zalążków rejestracji audiowizualnej i prostego montażu. Dziś tego prawie nikt nie pamięta, jak i ogromnych cen, które trzeba było zapłacić za te archaiczne obecnie urządzenia, w sumie oferujące niewielkie możliwości (patrząc z perspektywy czasu).

Obecnie coraz więcej imprez muzycznych czy konferencji, nie mówiąc już o prezentacjach multimedialnych, wykorzystuje urządzenia nie tylko audio, ale również i wideo. Oczywiście, stosuje się przeróżne systemy świateł czy efektów laserowych, ale ja zmierzam w swoim rozważaniu nieco dalej, do uświetniania imprez realizacją wizualną czy wręcz telewizyjną.

Wyobraźmy sobie podręczne studio realizatorskie audio/wideo, za pomocą którego emitować będziemy na telebimach to, co dzieje się na scenie lub w ograniczonej miejscami sali konferencyjnej. Wyobraźmy sobie nowoczesną dyskotekę, której muzyka wzbogacana jest przez obraz itd. Dziś jeszcze, gdy chcemy zrealizować połączenie kilku kamer i mikrofonów z materiałem, który mamy w kieszeni na pamięci masowej, mając do tego podgląd na żywo obrazu z poszczególnych kamer, wymagane jest połączenie pewnej ilości sprzętu i monitorów.

Tymczasem oczami wyobraźni widzę sytuację, kiedy takie studio realizatorskie można wziąć pod pachę i ruszyć „w trasę”. Pomyślicie zapewne Drodzy Czytelnicy, że co najmniej miałem kolorowe sny w nocy. Otóż nie. Znana i renomowana japońska firma Roland wyprodukowała bowiem takie cudo o wdzięcznej nazwie

AV MIXER & RECORDER VR-5

VR-5 jest mikserem audio/wideo pozwalającym miksować trzy niezależne sygnały audio/wideo, doprowadzane z zewnątrz, z sygnałem z wewnętrznego odtwarzacza (także audio/wideo) oraz z dwoma sygnałami audio, również doprowadzanymi z zewnątrz. Dodatkowo VR-5 pozwala na dołączenie komputera w celu wykorzystywania materiału audiowizualnego z niego oraz pozwala na zapisanie na nim zrealizowanego materiału. Jakby tego było mało, mikser firmy Roland umożliwia zapisanie realizacji na wewnętrznym rekorderze. Jak na tak małe urządzenie, oferuje niemałe możliwości, które postaram się przybliżyć, ale po kolei.

WYGLĄD

Urządzenie jest naprawdę niewielkich rozmiarów. Można je np. położyć na zwykłym fotelu biurowym. Obudowa VR-5 wykonana jest z blachy stalowej pomalowanej na grafitowy metaliczny kolor. Jej kształt jest w formie podwójnego pulpitu. Pierwszy zawiera całe mnóstwo przełączników i suwaków, o których później, zaś drugi, wychodzący z pierwszego, zawiera dwa kolorowe ekrany dotykowe o przekątnej 3,5”.

Z przodu obudowy, po jej lewej stronie zamontowano gniazdo Jack stereo 1” służące do podłączenia słuchawek. Obok gniazda znajduje się gałka potencjometru głośności słuchawek. Po prawej stronie znajduje się gniazdo karty SD/SDHC służącej jako nośnik odtwarzacza wewnętrznego, jak również jako pamięć masowa, na którą nagrywa wewnętrzny rejestrator. Maksymalna pojemność karty SDHC obsługiwanej przez mikser to 32 GB.

Panel urządzenia podzielony jest na sześć sekcji. Pierwszą sekcję stanowi

MIKSER SYGNAŁÓW AUDIO ORAZ AUDIO/WIDEO

VR-5 wyposażono w dwa monofoniczne kanały audio, z których każdy dysponuje regulacją czułości (od liniowej do mikrofonowej), wraz z kontrolką przesterowania wejścia. Obydwa kanały maja zamontowane przełączniki panoramy L/P/Mono. Do miksowania sygnału z wejść audio służą dwa tłumiki o długości 45 mm. Do wejść audio możemy doprowadzić w zasadzie sygnał z dowolnego źródła, a więc może to być instrument, mikrofon dynamiczny i pojemnościowy, gdyż mikser audio wyposażony jest w zasilanie fantomowe +48 V. Można doprowadzić również sygnał z konsolety, z pełnym miksem audio ze sceny. Wejścia sygnałów audio wykonane są w formie gniazd Jack 1”, jak również gniazd XLR.

W bloku miksera znajdują się trzy zewnętrzne stereofoniczne kanały AV. W tym przypadku sprawa jest prostsza, ponieważ kanały AV wyposażono jedynie w tłumiki sygnałów audio poszczególnych kanałów, o długości 45 mm, oraz w duże podświetlane przyciski wyboru kanału wideo wysyłanego na główne wyjście miksera. Wejścia AV zrealizowane są w formie gniazd BNC, i są to wejścia kompozytowe, a także w wejścia S-VIDEO. Oczywiście, wejścia kompozytowe, jak i S-VIDEO, nie niosą w sobie informacji audio, stąd dodatkowo każdy kanał wyposażony jest w parę wejść audio RCA prawego i lewego kanału. Dodatkowo blok miksera rozszerzony jest o tłumik oraz przycisk wyboru kanału sygnału z wewnętrznego odtwarzacza (również stereo).

W ramach miksowania sygnałów audio dostępny jest zestaw narzędzi masteringowych, zapewniający wyrównanie poziomu sygnału wyjściowego. Ponadto funkcja „Audio Follow” umożliwia płynne przejście dźwięku z jednego źródła do drugiego przy zmianie źródeł video.

REKORDER

Warto wspomnieć teraz o rekorderze zawartym w mikserze VR-5. Jest to w zasadzie drugi blok urządzenia. Na początku trzeba powiedzieć, że tak odtwarzacz, jak i rekorder korzystają z tego samego nośnika, czyli zewnętrznej karty SD. W związku z tym nie ma możliwości jednoczesnego nagrywania gotowego materiału i odtwarzania np. obrazów z tej samej karty SD. Rekorder rejestruje zmiksowany materiał w formacie mpeg4 i ma możliwość zmiany strumienia sygnału, co wpływa na jakość zapisywanego materiału, ale również na wielkość nagranego pliku. Wyposażony jest we wszystkie podstawowe funkcje znane z magnetowidów.

Oferuje możliwość zapisywania znaczników (indeksów) na materiale, co ułatwia przeskakiwanie do interesujących nas miejsc na nagraniu. Blok odtwarzacza jest podzielony na trzy części i zawsze na początku musimy zdecydować czy wysyłamy z odtwarzacza film, obrazy, czy muzykę. Rekorder spełnia równorzędne funkcje, tak jak pozostałe wejścia zewnętrzne AV.

EFEKTY

Trzecim blokiem Rolanda VR-5 jest dział efektów wideo. Tutaj przede wszystkim możemy wybrać sposób przechodzenia z jednego sygnału wideo w drugi. Możliwości tutaj są trzy, a mianowicie sygnał może zostać ostro przełączany, może płynnie pojawiać się nowy, a gasnąć poprzedni, ale również możemy zastosować tzw. efekt Wipe, czyli wycierać w ustalony sposób sygnał pierwszy sygnałem drugim.

Rodzaj efektu Wipe możemy wybrać wchodząc do menu głównego miksera. Podczas realizacji, za pomocą przycisku na panelu dokonujemy jedynie załączenia wybranego rodzaju. Nie jest to jednak ograniczenie, bowiem podczas realizacji materiału można wejść do menu głównego i zmienić ustawienie efektu Wipe. Przy okazji zmiany źródła obrazu możemy wybrać dwa sposoby wyboru ścieżki audio. Jak na mikser przystało, do dowolnego obrazu możemy przypisać dowolny głos, czyli np. wejście wideo z kanału 1, a głos z kanału rekordera. Istnieje jednak możliwość przełączenia urządzenia tak, że głos przełącza się wraz z wybranym obrazem, czyli jeżeli obraz z kanału 1, to i głos z kanału 1. Ważną rzeczą jest, że przełączenie następuje bardzo płynnie.

Drugą funkcją bloku Video Effect jest PinP (picture in picture). Na dowolny sygnał emitowany można nałożyć sygnał wideo z innego kanału w formie małego obrazu. Istnieje możliwość podzielenia obrazu wyjściowego na połowę i wyświetlanie sygnału głównego na jednej, zaś sygnału – nazwijmy go PinP – na drugiej połowie ekranu.

VR-5 wyposażono również w wejście PC i jest to nic innego, jak gniazdo monitora komputerowego. Oczywiście, ten czwarty blok wyposażony jest również w wejście audio komputera, w formie mini jack. W momencie podłączenia komputera VR-5 staje się jego monitorem. Funkcja wejścia PC jest tutaj dość specyficzna, ponieważ po dokonaniu załączenia kanału PC na ekranie płynnie pojawia się tylko jego obraz. Fonia oczywiście pozostaje do dowolnego wyboru i nie musi to być fonia z komputera. Nie można np. na obrazie z PC wyświetlić filmu z kanału 1 w formie PinP. Wejście audio komputera również aktywne jest tylko wtedy, gdy załączone jest za pośrednictwem przycisku wejście komputera. Taki schemat pracy podpowiada, że komputer podłączony do wejścia PC Input służy do prezentowania materiału w formie źródła fotografii czy prezentacji, jako element całego montażu.

Istnieje jednak możliwość innego wykorzystania wejścia PC, który jest bardzo przydatny i efektowny. Możemy za pomocą funkcji Key-ON domiksować do materiału wyjściowego np. napis czy nawet konferansjera, przez co można uzyskać efekt „niebieskiego pudełka” (blue box). Ważne jest aby materiał z komputera był odpowiednio przygotowany.

SEKCJA WYJŚCIOWA I MONITORY

Piąty blok miksera to sekcja wyjściowa, a składa się na nią potencjometr głośności sygnału wyjściowego, wraz z LEDowym wskaźnikiem wysterowania, oraz potencjometr Video out, pozwalający na wygaszenie płynne obrazu wyjściowego lub rozjaśnienie go do koloru białego. Ostatnim blokiem jest sekcja ustawień wraz z dwoma dotykowymi panelami LCD. Pierwszy z wyświetlaczy podzielony jest na cztery części, na których widać obrazy ze wszystkich trzech wejść wideo oraz wewnętrznego odtwarzacza. Jest to również panel, na którym pojawiają się wszelakie ustawienia menu.

Sterowanie sygnałem oraz edycja menu VR-5 odbywa się w dwojaki sposób. Edycji menu można dokonać za pomocą trzech przycisków i enkodera obrotowego, ale można również zrobić to samo dotykając ikony na wyświetlaczu. Przełączanie kanałów wideo również następuje na skutek naciskania wcześniej opisywanych przycisków lub po prostu dotykając palcem interesujący nas obraz na pierwszym wyświetlaczu.

Drugi panel LCD obrazuje materiał wyjściowy oraz pokazuje ostrzeżenia i informacje systemowe. Jego funkcja dotykowa wykorzystana jest do ustalenia miejsca wyświetlania na ekranie obrazu PinP.

Dodatkowo VR-5 wyposażony jest w generator logo użytkownika, które może być zapamiętane w pamięci urządzenia, a potem w dowolnym momencie generowane w sygnale wyjściowym. Roland pomyślał również o tym, że mamy XXI wiek, a w związku z tym wiele konferencji czy prezentacji odbywa się w Inteecie. VR-5 wyposażony został w gniazdo USB, które spełnia dwojaką funkcję. Po pierwsze pozwala na dołączenie pamięci zewnętrznej z materiałami AV. Dysk podłączany do wejścia USB musi być sformatowany w systemie FAT32, a pliki na nim zawarte nie mogą być większe niż 4 GB. Ważną informacją jest to, że nie można odtwarzać ani nagrywać za pomocą rekordera na dołączonej pamięci masowej. Pliki znajdujące się na niej trzeba wpierw skopiować na kartę rekordera. Można oczywiście skopiować zarejestrowany na karcie rekordera materiał na pamięć masową.

Drugą funkcją złącza USB jest możliwość podłączenia do miksera komputera PC lub MAC w celu nagrywana na niego materiału wyjściowego lub emitowania materiału w czasie rzeczywistym przez Inteet. Ważne jest, że mikser nie wymaga instalowania jakichkolwiek sterowników. VR-5 jest urządzeniem całkowicie plug’n play.

Oczywiście, do zrzucania materiału czy jego dystrybucji trzeba dysponować odpowiednim oprogramowaniem oraz „kawałkiem” procesora. Roland VR-5 wysyła obraz za pośrednictwem wyjść kompozytowych oraz S-wideo, zaś dźwięk wyjściami RCA lub XLR. Dodatkowo mikser wyposażono w wyjście kompozytowe sygnału pierwszego wyświetlacza LCD – to na wypadek gdyby 3,5” było za mało. I na koniec jeszcze dochodzi wyjście HDMI oraz możliwość sterowania miksera za pośrednictwem interfejsu MIDI. Wszystkie opisy na płycie czołowej, jak i na płycie tylnej, gdzie znajdują się wszystkie gniazda wejściowe i wyjściowe, są kontrastowe i bardzo czytelne, a jest to o tyle istotne, że jest ich niemało.

WNĘTRZE

Wnętrze miksera to klasyka japońskiej konstrukcji cyfrowej. Wzorowy porządek i idealny, automatyczny montaż, ale przecież nie można było spodziewać się czegoś innego po urządzeniu, które konstrukcją przypomina mocno „rozdmuchany” PC-et. Istotną rzeczą jest wyprowadzenie zasilacza sieciowego na zewnątrz urządzenia. Dzięki temu konstruktorzy uwolnili się od niebezpieczeństwa zakłóceń sieciowych. Okazuje się, że wewnątrz urządzenia jest jeszcze jedna karta SD i jest ona najprawdopodobniej buforem rekordera oraz pamięcią np. symboli użytkownika.

OBSŁUGA

VR-5 jest bardzo intuicyjny. W zasadzie po 15 minutach obsługi można poznać podstawowe funkcje urządzenia. Oczywiście, aby zapoznać się z wszystkimi możliwościami miksera, a w szczególności zakamarkami menu, konieczne jest przestudiowanie instrukcji, która jest napisana i zobrazowana w bardzo przystępny i czytelny sposób. Jak wspomniałem, menu urządzenia oferuje wiele możliwości regulacyjnych i konfiguracyjnych, które trudno wszystkie tutaj przywołać, ale jak na tak niewielkie urządzenie naprawdę daje wiele możliwości realizacyjnych.

Wszystkie elementy regulacyjne działają płynnie i precyzyjnie, a przyciski aktualnie załączone są podświetlane, co pomaga w orientacji „w terenie”. Na pierwszy rzut oka można by pomyśleć, że wyświetlacze LCD nie są zbyt duże. Biorąc pod uwagę, że opcje menu są zrealizowane dotykowo, można mieć obawę o pomieszczenie palców na ekranie. Nic bardziej mylnego. Czułość i precyzja panelu powoduje, że bez problemu można załączać nawet najmniejsze przełączniki menu. Osobiście użyłem przycisków nawigacyjnych menu tylko aby je sprawdzić, a w zasadzie korzystałem z możliwości panelu dotykowego. Mikser jest tak zaprojektowany, aby uniknąć pomyłek podczas realizacji.

Jeżeli pracuje wewnętrzny rekorder, nie można dostać się do części opcji konfiguracyjnych. Aby wyłączyć urządzenie, nie wystarczy wcisnąć jednokrotnie wyłącznik sieciowy. W celu uniknięcia przypadkowego wyłączenia miksera, aby faktycznie wyłączyć jego zasilanie, należy przycisnąć wyłącznik dwukrotnie. Materiał wyjściowy, jak wspomniałem wcześniej, jest jakości DVD, więc jak na aplikacje, do jakich urządzenie zostało zaprojektowane, całkowicie wystarczający.

PODSUMOWANIE

Konstrukcja VR-5 łączy w jednym urządzeniu przełącznik video, mikser audio, odtwarzacz video, rejestrator, monitory podglądowe i wyjście sieciowej transmisji strumieniowej. Wozy realizatorskie, sprzęt miksujący oraz monitory podglądowe odchodzą w niebyt w zderzeniu z nowym mikserem AV VR-5 Rolanda. Oczywiście, to taki mały żart na koniec, ponieważ profesjonalne transmisje nie obędą się bez w pełni profesjonalnego sprzętu. Roland jednak przesunął nas w nowy wymiar, ponieważ VR-5 na 100% znajdzie zastosowanie w projektach średniego czy małego formatu. Wszędzie tam, gdzie do realizacji wystarczą trzy kamery, można z powodzeniem wykorzystać ten mały, ale jakże wielki możliwościami sprzęt. Potężnym atutem miksera VR-5 jest prostota i przejrzystość obsługi.

Jako urządzenie klasy USB Video/ Audio, transmisja poprzez Inteet uproszczona została do prostej czynności podłączenia urządzenia do komputera (poprzez USB), na którym uruchomiona jest usługa transmisji na żywo, np. USTREAM i StickamTM, albo każdy program do wywołań video, jak np. populay SkypeTM lub iChat. Podręczność tej konstrukcji pozwala na jej stosowanie w instalacjach przenośnych, dyskotekach czy salach konferencyjnych. Powiem szczerze, że dawno nie spotkałem się ze sprzętem, który tak pobudził moja wyobraźnię audiowizualną, jak i przykuł moją uwagę. Z pełną premedytacją zatem polecam ten produkt, choć jego cena na pierwszy rzut oka nie jest mała. Trzeba mieć jednak na uwadze, że jest to urządzenie All-In-One i w zasadzie załatwia problem wszystkich potrzebnych elementów. Zatem polecam i życzę przyjemnego oraz owocnego użytkowania.

Marek Kozik

Więcej o prezentowanym urządzeniu oraz innych produktach firmy Roland na stronie inteetowej producenta: www.rolandsystemsgroup.com oraz polskiego dystrybutora: www.rolnadpolska.pl.