W części drugiej przedstawiamy kolejne, nie mniej istotne funkcje i parametry, ważne dla użytkownika tego typu opraw. Kontynuujemy tematy związane z barwą światła i zwracamy uwagę, jak istotne jest właściwe zasilanie i sterowanie opraw oświetleniowych LED.
TRYB EMULACJI ŻARÓWKI
Czy miałeś okazję wykorzystywać jednocześnie reflektory LED i reflektory z klasyczną żarówką? Na pewno zauważyłeś, że inaczej zachowują się podczas ściemniania. Temperatura barwowa żarówki spada wraz z obniżeniem jasności (ilustracja 1), a LED zazwyczaj nie zmienia swojej temperatury barwowej.
W przypadku żarówki uzyskanie pięknego efektu zachodzącego słońca to nie problem, światło wraz ze spadkiem intensywności staje się coraz bardziej pomarańczowe, a w przypadku LED taki efekt zapewnia tylko tryb emulacji żarówki. Oczywiście nie zawsze jest on potrzebny, ale warto, aby nasze urządzenia miały taką możliwość.
Druga różnica w zachowaniu źródeł światła to moment szybkiego wyłączenia urządzenia. W przypadku żarówki zawsze następuje lekko opóźnione, płynne wyłączenie. Na pewno zwróciłeś również uwagę, że różne żarówki zachowują się pod tym względem inaczej, np. HPL750, 1000W, 2000W, ze względu na różną pojemność cieplną żarnika. LED wyłącza się zazwyczaj praktycznie błyskawicznie. Tryb emulacji żarówki w najlepszych urządzeniach jest w stanie zasymulować nawet te różnice.
KALIBRACJA BARW, CZYLI TZW. SPÓJNOŚĆ BARWNA
Jeśli używasz jednocześnie wielu różnych typów opraw LED, wiesz, jak trudno ustawić w nich jednakową barwę. Często jest to praktycznie niemożliwe. Jak wspominałem wcześniej, oko ma tę właściwość, że bardzo łatwo rozpoznaje różnice. Dlatego bardzo ważne jest, aby barwy w poszczególnych oprawach były skalibrowane jednakowo, najlepiej fabrycznie przez producenta, a dodatkowo umożliwiały późniejszą kalibrację przez użytkownika.
SKUTECZNOŚĆ ŚWIETLNA
W czasach opraw żarowych najważniejszym parametrem opisującym ilość światła generowanego przez urządzenie była moc elektryczna. Mieliśmy oprawy 1 kW lub 2 kW, co jasno określało możliwości urządzenia. Obecnie, w przypadku opraw LED, nie jest to takie proste. Producenci podają: moc elektryczną, moc diod, strumień świetlny diod, strumień świetlny urządzenia itp.
Wśród wszystkich tych parametrów warto zwrócić uwagę na skuteczność świetlną, która określa stosunek strumienia świetlnego emitowanego przez określone urządzenia do pobieranej przez nie energii. Im wyższa skuteczność, tym więcej energii elektrycznej zamienianej jest w światło. Parametr ten zależny jest od wielu czynników: generacji i jakości LED, zasilania, układu optycznego.
Pamiętaj, zwracaj uwagę na wartość strumienia świetlnego całego urządzenia (a nie tylko diod LED czy innych źródeł światła) oraz natężenie oświetlenia na danej powierzchni. Moc elektryczna, moc diod, strumień świetlny niewiele mówi o jasności urządzenia.
ŻYWOTNOŚĆ
Obecnie standardowa żywotność diod LED podawana przez producentów to 50.000 godzin (a nie, jak wcześniej, 100.000 godzin), jednakże jest to wartość dla nominalnego prądu zasilającego i zalecanego chłodzenia. Warto wiedzieć, że aby zmusić diody do produkcji większej ilości światła, można zasilać je większym prądem. Wtedy wydzielają więcej ciepła i generują więcej światła, ale… spada ich żywotność. Warto zwrócić uwagę, jakiej mocy diody zostały zamontowane w urządzeniu i ile mocy pobiera całe urządzenie, oraz czy diody są właściwie chłodzone. „Przewatowane” urządzenia przestają świecić znacznie wcześniej!
REGULACJA JASNOŚCI
Praktycznie wszystkie obecne na rynku oprawy LED bazują na regulacji jasności realizowanej cyfrowo, tzn. poprzez zasilanie impulsowe za pomocą sygnału PWM (ilustracja 2). Aby ściemnianie/rozjaśnianie odbywało się płynnie, niezbędne jest zastosowanie sterowania 16-bitowego (ponad 65 tyś. poziomów). Najnowsze konstrukcje bazują nawet na 20 bitach (ponad 1 mln. poziomów).
BRAK MIGOTANIA, CZYLI TZW. FLICKER FREE
Kolejnym elementem związanym ze sterowaniem jest efekt migotania, obserwowany podczas rejestracji za pomocą kamer wideo. Zjawisko powiązane jest z częstotliwością sygnału zasilającego PWM i sposobu sterowania.
GENEROWANIE HAŁASU
Nie ma nic gorszego, niż głośny szum wentylatorów w teatrze dramatycznym, gdy według scenariusza ma zapaść cisza. Nie każde urządzenie LED jest ciche – sprawdź zawsze poziom hałasu w danych technicznych, kartach pomiarowych lub w rzeczywistości. Niestety, ciągle w większości zastosowań, mimo użycia dużych radiatorów, konieczne jest zastosowanie wentylatorów. Warto pamiętać, żeby były wysokiej jakości i pracowały wolno-obrotowo.
Radosław Zacheja
Kontakt mailowy z autorem w przypadku pytań lub uwag: radek@lightschool.pl
